Regio Eemland

Vanaf 1250 tot ver in de 17de eeuw is het gebied ontgonnen en bedijkt. Vanuit de hofstede van de bisschop van Utrecht werd dit ontginningsproces bestuurd. Vlak in de buurt ontstond op een doorwaadbare plaats de stad Amersfoort (Amer = rivier de Eem, voorde = doorwaadbare plaats). Na het Mariawonder in 1444 werd Amersfoort een belangrijke pelgrimsplaats. Tegelijkertijd ontwikkelde Amersfoort zich ook als bierstad. Door de ontginningen werd Eemland beter bewoonbaar en konden de steden Amersfoort, Spakenburg en Bunschoten zich uitbreiden.

In 1348 werd op de oostoever van de Eem Kasteel Ter Eem gebouwd. Dit kasteel was eeuwenlang de belangrijkste bisschoppelijke sterkte in het noorden van het Nedersticht. De plek was in de strijd tussen Holland en Gelre van groot strategisch belang en werd tijdens de strijd tegen de Spanjaarden in 1624 versterkt.

In Eemland hebben maar liefst vijf plaatsen stadsrechten gehad. Dit waren Amersfoort (1259), Bunschoten (1355), Eembrugge (1336-1340), Eemnes-Buiten (1352) en Eemnes-Binnen (1439).

Benieuwd naar alle Utrechtse plaatsen met stadsrechten? Kijk hier.

In het noorden van Eemland speelde vooral de aanwezigheid van de Zuiderzee een grote rol in de ontwikkeling van het landschap. Spakenburg heeft vanaf de 15de tot 19de eeuw bekend gestaan als vissersdorp. Het dorp was gelegen aan de Zuiderzee en had in 1886 twee havens en 200 vissersschepen. In 1932 werd de Zuiderzee echter afgesloten en verloor Spakenburg haar gunstige positie. Tegenwoordig verwijzen nog veel gebouwen, bedrijven en kleding naar het visserijverleden.

Ook de Tweede Wereldoorlog ging aan Eemland niet voorbij. Het bekendste voorbeeld hiervan is natuurlijk Kamp Amersfoort, het Duitse concentratiekamp in de provincie Utrecht. Minder bekend is de bijzondere rol die Loes van Overeem gespeeld heeft in het kamp.

Wat rest is een waanzinnig landschap vol littekens en historie. Het landschap vertelt het verhaal. Hieronder hebben we wat van die verhalen verzameld.

Leesvoer

- Roland Blijdenstijn, Tastbare Tijd: cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht, Provincie Utrecht (2005).
- Martine van Lier, Voor de Boeg: maritiem erfgoed in de provincie Utrecht, C21 Business Stories (2022).