Immaterieel Erfgoed in de provincie Utrecht

Bloemencorso Leersum

7min

Ingeklemd tussen de bossen van de Utrechtse Heuvelrug en de eeuwenoude polders van het Kromme Rijngebied ligt Leersum. In dit dorp dat door de bosrijke omgeving een favoriete vakantiebestemming is, verwacht je niet direct een bloemencorso. Toch is er elk jaar een waarachtig bloemencorso, waar het hele dorp aan meewerkt. Het is met recht een evenement van de mensen zelf, dat ook nog eens flink veel bezoekers trekt.

Het Leersumse bloemencorso bestaat al ruim zeventig jaar. Tijdens de regeringsperiode van koningin Wilhelmina (1989-1948) is in Leersum het gebruik ontstaan om haar verjaardag op 31 augustus uitbundig te vieren. Er was een optocht waarin fietsen en karretjes reden die versierd waren met heide, mos en oranje bloemen zoals goudsbloemen en afrikaantjes.

Toen Juliana in 1948 koningin werd en daardoor Koninginnedag op 30 april gevierd werd, hielden de Leersumers vast aan hun bloemenoptocht in augustus. De karretjes werden boerenwagens en de fietsen tractoren. In 1953 werd voor het eerst een echt corso georganiseerd met praalwagens en versierde auto’s. De naam veranderde ook. Officieel heette het Leersumse corso sindsdien: Bloemencorso Midden-Nederland.

Er werd veel werk van gemaakt. De gevels van de huizen werden in die tijd versierd met bloemen en het hele dorp werd verlicht. De wagens werden versierd met sparrengroen en boeketten van gladiolen en anjers. Ze werden getrokken door paarden en tractoren. Ook in de tijd daarna waren er nog veel ontwikkelingen. Vanwege het gemak stapte men over op dahlia’s, ingevoerd vanuit Brabant, en de installaties op de wagens werden steeds groter en dynamischer, tot tegenwoordig zelfs met bewegende onderdelen.

Maanden werk

Het publiek dat rijen dik langs de straten staat en zijn ogen uitkijkt naar de gekleurde bloemenpracht  en mechanische wonderen die langsrijden, heeft vaak weinig weet van de maandenlange voorbereiding voor een dergelijk evenement. Leersum heeft op dit moment twaalf bouwgroepen met in totaal 100 tot 500 bouwers. In de dagen voor het Bloemencorso helpen daarnaast veel extra vrijwilligers de praalwagens af te maken. De bouwgroepen bouwen tussen de vijftien en twintig wagens. ‘Dat is dus meer dan één wagen per groep. Vaak een grote wagen voor de ervaren bouwers en een kleinere voor de jeugd,’ vertelt Judith Hogendoorn, voorzitter van de stichting Bloemencorso Leersum.

Al maanden van tevoren zijn de bouwers bezig met het maken van een ontwerp voor hun wagen en het lassen van het frame, de constructie waar alles aan vast zit. Soms wordt er een mechaniek onder aan vast gemaakt voor de voortbeweging, soms wordt de wagen getrokken door een tractor, soms zelfs met de hand geduwd. De bouwgroepen zijn vanaf juni ’s avonds en in de weekends, en de laatste weken elke dag, bezig met de buitenkant. Voor het konten, plakken en prikken van de dahlia’s wordt vaak een beroep gedaan op vrienden en kennissen en soms zelfs (vaste) vakantiegangers.

De bouwgroepen bestaan dan ook niet alleen uit Leersumers, maar ook uit mensen van Veenendaal, Amerongen, eigenlijk uit de hele omgeving. ‘Van generatie op generatie wordt het enthousiasme doorgegeven, het begint al van jongs af aan. Ouderen nemen kinderen mee’, aldus Judith. De bouwgroepen organiseren zelf lascursussen in samenwerking met een sponsor, een bouwbedrijf. Daar doen ook veel meisjes aan mee. Bij sommige bouwgroepen zijn het dan ook de meiden die de kar trekken, figuurlijk dan.

Jong en oud

Leersum heeft geen apart jeugdcorso, al wordt daar wel over nagedacht. ‘Nu is het zo, dat je als jongere echt uitkijkt naar het moment dat je mee mag doen met de Grote Wagen, de wagen voor de volwassenen. Dat is heel erg leuk. De samenwerking tussen de verschillende leeftijden stimuleert de sociale cohesie.’ Het is duidelijk, het corso is voor jong en oud. De mensen die in Leersum zijn opgegroeid kennen het corso en gaan vaak al jong bij een bouwgroep. Vooral ook voor de gezelligheid, want er ontstaan hechte vriendschappen. Als een bouwgroep eenmaal loopt, dan hebben ze geen moeite met het aantrekken van bouwers, ook niet van jongeren.

Alles bij elkaar zijn er circa 10.000 vrijwilligers, waarvan het gros Leersumer is. Het leeft heel erg in het dorp.

Judith Hogendoorn

Het Bloemencorso Leersum werkt niet met een vast thema en ook de grootte van de wagens varieert van kleine tot grote van 12,5 m lang, bijna 4 m breed en 4,5 m hoog. De grootte van de praalwagen bepaalt de categorie waar deze toe behoort: van kleine jeugdwagens tot 6 m2 met tot 2500 bloemen tot een grote praalwagen tot 150 m2 en meer dan 6000 bloemen, met daarboven nog de categorie luxe wagen zonder beperkingen. ‘We willen de creativiteit van de bouwers niet inperken door thema’s. Wel zien we dat in de loop van de tijd steeds meer bewegende onderdelen bijgekomen zijn, meer techniek en minder statisch.’

Het wedstrijdelement speelt natuurlijk ook een belangrijke rol. In elke categorie kunnen prijzen gewonnen worden. De wagens rijden tweemaal een vaste ronde. Tijdens de eerste ronde wordt er gejureerd. Tijdens de tweede ronde is de prijsuitreiking. ‘Dan mogen de winnaars even stoppen om de prijs in ontvangst te nemen en de opgebouwde spanning te ontladen. Even een korte uitbarsting met gejuich, gespring en omhelzingen, soms zelfs tranen. Dat is heel bijzonder,’ aldus Judith.

Het leeft in het dorp

Naast het corso zijn er ook nog een kermis, een braderie, een horecaplein, entertainment voor kinderen en een feesttent met een DJ, voor de iets oudere jeugd. ‘Voor sommige mensen heeft een bloemencorso een beetje een stoffig imago. We proberen dat te veranderen door activiteiten voor verschillende leeftijden te organiseren, voor het hele gezin. Zo gezellig mogelijk voor alle partijen dus.’

Om een groot evenement te organiseren heb je niet alleen bouwgroepen nodig, maar ook veel mensen om alles in goede banen te leiden zoals voor de veiligheid, EHBO, stoetbegeleiding, logistiek. ‘Het voorbereiden van het weekend zelf is een gigantische klus. Het bestuur regelt het feest, maar er is bijvoorbeeld ook een sponsorcommissie om geld in te zamelen. Alles bij elkaar zijn er circa 10.000 vrijwilligers, waarvan het gros Leersumer is. Het leeft heel erg in het dorp.’

Tienduizenden bezoekers, een boost voor de sociale cohesie, participatie van jong en oud, dit zijn allemaal zaken die een gemeente ook graag ziet. ‘Gelukkig krijgen we wel medewerking van de gemeente,’ vertelt Judith. ‘En dat is ook nodig, want we hebben ze niet alleen nodig voor het weekend zelf. Ook het bouwen van de corsowagens moet ergens gebeuren, in een loods of tent. En de ruimte wordt hier steeds schaarser.’

Bloemenkoningin

Een aandachtspunt voor de stichting is de groei van Leersum. Mensen die daar komen wonen zijn niet altijd bekend met het fenomeen. Daarom werkt de organisatie samen met basisscholen om voorlichting te geven door onder andere een kleurwedstrijd. Ze hebben ook een programma ontwikkeld voor het einde van het schooljaar. Dan gaat in de laatste week voor de vakantie de Bloemenkoningin die elk jaar gekozen wordt, langs bij alle basisscholen om te vertellen over het Bloemencorso. En de bouwgroepen hebben een Open Dag waarop mensen hun bouwloods mogen bezoeken en de vorderingen van het werk aan de praalwagens kunnen bekijken.

Al met al is het bloemencorso van Leersum een mooie afsluiting van de zomer, weer of geen weer. Het weer is overigens niet van invloed op het enthousiasme van de bouwgroepen. Die halen genoeg voldoening uit het bouwen. ‘De bouwers hebben er altijd zin in, ook al is het een jaar wat minder mooi weer met minder publiek. Hun plezier is er niet minder om!’

Meer informatie over Bloemencorso Leersum vind je op hun website.

 

Geschreven door Elise Meier Ontdek alle verhalen van deze schrijver

Extra info