De Tweede Wereldoorlog in Utrecht

Boerderijen van de wederopbouw in Woudenberg

4 min

17-05-2018

De naderende vijand geen mogelijkheid bieden om te schuilen en het schootsveld vrijmaken. Dit waren een paar belangrijke redenen voor het Nederlandse leger om bij de Grebbelinie boerderijen neer te halen. Boeren konden later rekenen op ondersteuning van Bureau Wederopbouw Boerderijen om hun verwoeste hoeven weer op te bouwen. Deze wederopbouwboerderijen staan onder meer in Woudenberg.

In de mobilisatietijd bereidde het Nederlandse leger zich voor op de komst van de Duitsers. Zo werd de in 1752 opgebouwde verdedigingslinie (de Grebbelinie) daarvoor in ere hersteld. Langs de Grebbelinie bij Woudenberg stond een groot aantal boerderijen in het schootsveld. Zij moesten daarom wijken. Daarnaast zijn er ook boerderijen onbedoeld of uit represaille verwoest. Zo is een boerderij door de Duitsers vernield, één door een Nederlandse granaat die beduidend minder ver kwam dan bedoeld en enkele andere zijn aan het einde van de oorlog in brand gestoken. In Woudenberg ging het om 19 boerderijen.

Herstel hoeves

De Nederlandse Staat stelde boeren in staat om hun boerderij opnieuw op te bouwen. In die tijd stonden de boerenbedrijven nog garant voor de voedselvoorziening, en deze moest 'koste wat het kost' behouden blijven; ook de Duitsers huldigden dit standpunt. De overheidsinstelling Bureau Wederopbouw Boerderijen begon al in juli 1940 met de wederopbouw van de verwoeste hoeven. Dit proces ging door tot ver na de oorlog, ook in Woudenberg.

Standaardontwerp

Typerend voor deze nieuwe boerderijen was de strakke en eenvoudige uitvoering, een sobere variant van de bouwstijl Delftse School. Kenmerkend zijn het gebruik van bakstenen, tuitgevels, schouderstukken, vlechtingen in het metselwerk, voor het merendeel geen overstekken en op enkele uitzonderingen na gedekt met pannen. Er bestond een standaardontwerp van architect en stedenbouwer M.J. Grandpré Molière van de Technische Hoogeschool Delft, maar vaak werd een lokale architect ingeschakeld.

Wederopbouwleeuwtje

In Woudenberg werden de ontwerpen in meerdere gevallen door W.J. Mantel en B.J. Plooij gemaakt. De opdracht was om de nieuwe boerderijen ruim van opzet uit te voeren. Het woongedeelte en de stallen zo modern mogelijk, met elektriciteit en stromend water en uitgevoerd met zoveel mogelijk natuurlijke bouwstoffen en restmaterialen. De wederopbouwboerderijen werden voorzien van een gedenksteen in de gevel met daarop het jaartal van wederopbouw en een uit het vuur herrijzende leeuw. Zonder kroon, dat wel, want daar hielden de Duitsers niet van. Zijn tanden en uitgestoken tong mocht de leeuw behouden.

Deze informatie is afkomstig van www.entoen.nu/nl/utrecht. Hier vind je nog veel meer hoogtepunten uit het verleden van regio’s en plaatsen in de provincie.