Bollenburg: het huis van Johan van Oldenbarnevelt in Amersfoort

4 min

Bollenburg is een opvallend, kapitaal huis aan de Muurhuizen in het historische centrum van Amersfoort. Het is vooral bekend als het ouderlijk huis van landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619). Sinds de 18de eeuw draagt het pand de naam Bollenburg. Het huis kent een lange en bewogen geschiedenis.

Het huis dateert uit circa 1400 en is een van de oudste en gaafste muurhuizen van de stad. Landelijk gezien vormen deze kolossale muurhuizen een bijzonder huistype door hun zeer brede, maar ondiepe volume en de verhoogde woonverdieping (als een bel-etage). Ze staan precies op de plek van de eerste stadsmuur, waardoor ze een ring rond de oude binnenstad vormen. Vandaar ook de straatnaam Muurhuizen. Opmerkelijk genoeg is Bollenburg gebouwd vóórdat de tweede stadsmuur gereed was.

Kaarsnis en keldergewelf

Bollenburg maakt nog altijd een sterk middeleeuwse indruk. Niet alleen aan de buitenzijde, maar ook van binnen is het huis in hoge mate gaaf bewaard gebleven. Zo zijn de volledige kapconstructie, balklagen met sleutelstukken, kaarsnissen en keldergewelven behouden gebleven. Zeer zeldzaam zijn twee muurschilderingen: één van Sint Barbara en Sint Catharina en één van twee mannelijke heiligen. Ze dateren uit circa 1400.

Lint- en spinhuis

Na het vertrek van Johans ouders werd Bollenburg verbouwd tot een lint- en spinhuis. Hier werkten arme kinderen en weeskinderen in ruil voor eten en onderwijs. Dit gebeurde om ze af te houden van het bedelen. De liefdadigheidsinstelling van destijds bestaat nog steeds: Stichting Armen de Poth. Uit deze tijd stamt een muurschildering van meer dan zes meter breed van het Laatste Oordeel - opnieuw een zeldzaamheid. Opmerkelijk is dat dit Laatste Oordeel, bij uitstek een katholiek thema, kort na de Reformatie is aangebracht.

Ingemetselde kinderschoenen

Bollenburg vertelt meer verhalen. Zo is er een unieke vondst gedaan van negen, in de muur ingemetselde kinderschoenen uit het midden van de 17de eeuw. Eén ervan was een klapschoen met eenzelfde constructie als onze moderne klapschaats! Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben onderduikers in het pand gezeten, onder wie kunstenaar Jan de Cler. Ze hielpen in de drukkerij die toen in Bollenburg gevestigd was met het vervalsen van persoonsbewijzen en illegaal drukwerk. In hun schuilplaats liggen nog altijd spulletjes van de onderduikers.

Bollenburg is niet toegankelijk voor publiek. Wel zijn de bouw- en bewoningsgeschiedenis uitgebreid in beeld gebracht in het boek Bollenburg. Het Huis Van Oldenbarnevelt door Jojanneke Clarijs van Uitgeverij THOTH. € 17,95 ISBN 978 90 6868 723 1 www.jojannekeclarijs.nl

Geschreven door Jojanneke Clarijs www.jojannekeclarijs.nl

Aanvullende informatie