Buitenplaatsen: wat verdween, wat bleef?

Gebruik = behoud

Naarmate men de waarde van zulke buitenplaatsen ging inzien, werd een toenemend aantal panden gered op initiatief van particulieren, bedrijven of (lokale) overheden. Buitenplaatsen die overleefden, konden alleen blijven bestaan als ze werden bewoond door families met voldoende geld, of als ze rendabel te gebruiken waren voor een ander doel. Dan was er ook geld - zoals subsidies - voor een renovatie, waarbij oude details niet altijd behouden bleven. Vaak worden zulke huizen, al dan niet opgedeeld in appartementen, nog bewoond door particulieren. Verder zijn alle bestemmingen mogelijk: kantoor, kindertehuis/internaat, ziekenhuis, hotel, verzorgingstehuis, opleidingsinstituut, gemeentehuis, museum of vergadercentrum.

Tuinen en parken

Slechts enkele buitenplaatsen zijn toegankelijk. Goudestein in Maarssen is het gemeentehuis van de gemeente Stichtse Vecht, het koetshuis herbergt het Vechtstreekmuseum. Kasteel De Haar (Haarzuilens) is te bezoeken als museum, evenals Huis Doorn en de kastelen Loenersloot en Amerongen.

De tuin van Kasteel Groeneveld (Baarn) is open, terwijl in het kasteel activiteiten en tentoonstellingen plaatsvinden. Van andere huizen is doorgaans alleen de tuin te bezichtigen, zoals Kasteel Broekhuizen (Leersum) of Sandwijck (De Bilt). Het Huis te Linschoten heeft maandelijkse rondleidingen in het Parkbos. De Engelse landschapstuin van landgoed Eyckenstein (Maartensdijk) is op afspraak toegankelijk voor groepen.

Evenementen bieden echter kansen voor bezichtiging van ook andere - normaal gesloten - locaties: Open Monumentendag, een concert, of ‘open tuindagen’ zoals die van de kastelen Hindersteyn en Lunenburg aan de Langbroekerwetering. 

Bijzonder zijn de klassieke concerten die jaarlijks tweemaal plaatsvinden in het Huis te Linschoten. Veel bezoekersinformatie is te vinden op de website van de Utrechtse Buitenplaatsen.