De komst van de Brederodes: bestuursveranderingen in Vianen
Eénmaal in het oude, ommuurde centrum van Vianen, daterend uit de Middeleeuwen, maakt de bezoeker kennis met heel wat plaatsen die herinneren aan het roemruchte verleden. Vianen is een mooi voorbeeld van een plaats die stadsrechten kreeg, maar nog lange tijd door de heer werd bestuurd.
In het middeleeuwse Utrechtse Sticht werd het land door hoge leenheren beleend aan lagere leenmannen. Met de opkomst van de steden veranderde dat. Er kwam een nieuwe bestuursmacht bij wanneer een leenheer een plaats in zijn gebied stadsrechten gaf. Dat gebeurde in Vianen in 1335 en 1336. Toen verleenden Willem van Duivenvoorde en zijn vrouw Heilwig van Vianen rechten aan de bewoners van Vianen, onder meer om drie jaarmarkten te mogen houden en een weekmarkt op woensdag. Ook mocht de stad grachten en muren aanleggen.
Het bestuur
Hoewel de stad Vianen haar bestaan dankte aan haar heer ontstond er een spanningsveld tussen de twee bestuursmachten. Lange tijd bepaalde de heer nog veel in de stedelijke gang van zaken. Hij bemoeide zich persoonlijk met de afhandeling van zware criminaliteit, belangrijke benoemingen, grote openbare werken en zo meer. Zijn directe ondergeschikte was de schout: hij hield toezicht op de handhaving van wet, bestuur en rechtspraak. Rond 1411 kwamen hier twee burgemeesters bij. Zij hielden zich bezig met dagelijkse zaken, de brandweer, de openbare werken, het weeshuis, de schutterij en ceremoniële taken. Aanvankelijk zorgden de burgemeesters ook voor het bijhouden van de financiën. Pas in 1626 kwam hiervoor een aparte functionaris, de thesaurier of 'schatbewaarder'. Het gezamenlijke stadsbestuur stond bekend onder de naam 'magistraat'.
