De Kromme Rijn als militaire rivier
Aanvankelijk had de Kromme Rijn een bescheiden rol in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Totdat duidelijk werd dat de bescherming ten oosten van Utrecht te wensen overliet. De Kromme Rijn werd stevig aangepast, zodat de rivier in korte tijd veel water richting de Domstad kon transporteren. Ze werd een militaire rivier, uniek in Nederland.
Tweeduizend jaar geleden had de Rijn al een belangrijke militaire functie. De toenmalige loop vormde de natuurlijke noordgrens van het Romeinse Rijk. Van dat stroomgebied maakte destijds ook de huidige Kromme Rijn deel uit. Vanaf Utrecht stroomde het water verder – de huidige Oude Rijn – om bij Katwijk in zee uit te monden. De Romeinse grensrivier werd versterkt met wachttorens en forten, verbonden door een verharde weg. Dit samen heet ook wel de Limes. De rivier fungeerde als snelle transportroute, niet alleen voor goederen maar ook voor troepenverplaatsingen. De Romeinen ondernamen militaire operaties via de Rijn. Zo fungeerde Castellum Fectio met zijn haven als uitvalsbasis voor militaire campagnes over zee tegen de Germaanse barbaren, tot in het Teutoburgerwoud.