De moord die de grenzen van de provincie Utrecht veranderde

Valkenjacht

Iets verderop was Floris V, graaf van Holland en Zeeland, de baas. Hij was er altijd op uit om door middel van veldtochten en slimme huwelijkspolitiek zijn gebied te vergroten. Floris V aasde ook op het noordwestelijke deel van Het Sticht. Een ingewikkelde machtsstrijd was het gevolg, waarbij Floris V en de bisschop de handen ineensloegen en de in hun ogen wat te vrijpostige Gijsbrecht in de gevangenis gooiden. Zo kwam het noordwesten van Het Sticht in handen van Floris V.

Eenmaal op vrije voeten, wilde Gijsbrecht zijn gebied terug. Floris V was inmiddels ook uit de gratie geraakt bij de koning van Engeland, die Gijsbrecht een flinke premie beloofde om Floris V aan de Engelsen over te leveren. Daarop bedacht Gijsbrecht samen met Gerard van Velzen en Herman van Woerden een list. In de zomer van 1296 bezocht Floris V de bisschop van Utrecht. Gijsbrecht was daar ook en nodigde Floris V uit voor de valkenjacht. Maar van jagen kwam weinig terecht: even buiten Utrecht werd Floris V door het drietal overmeesterd. Hij werd vervolgens opgesloten in het Muiderslot, een burcht die Floris V nota bene zelf had laten bouwen en die Gijsbrecht inmiddels had ingepikt.

Moord met grote gevolgen

De drie edelen wilden Floris V vanuit het Muiderslot naar Engeland brengen, maar zover kwam het niet. Floris V was namelijk heel geliefd bij de boeren in de omgeving en zij omsingelden massaal het slot. De ontvoerders konden geen kant op. Na vier dagen besloten de edelen toch een poging te wagen om te ontsnappen. Maar nog maar net buiten het slot stuitten ze al op een groep boze boeren. Floris V maakte van de consternatie gebruik en deed een ontsnappingspoging, waarop Gerard van Velzen hem in paniek van zijn paard sloeg. Floris V belandde in de sloot en de samenzweerders staken meer dan twintig keer op hem in.

Floris V had geen schijn van kans en stierf kort daarna nabij Muiderberg. Gerard van Velzen werd opgepakt en ter dood veroordeeld. Gijsbrecht van Amstel en Herman van Woerden vluchtten, maar raakten wel al hun bezittingen kwijt. De moord op Floris V had grote gevolgen voor de provincie Utrecht. De zoon van Floris, Jan, werd graaf van Holland en eiste het land van de gevluchte heren van Amstel op. Zo werden Muiden, het Gooi en Amstelland aan Holland toegevoegd. Dat is nooit meer teruggedraaid, en daarom heeft de provincie Utrecht nog altijd een inham in het noorden – het Gooi – en is Amsterdam nu een Noord-Hollandse stad.

Dit verhaal is ontleend aan Utrechtse Canons.