De Rijksmunt: het geld hier uit metaal verkregen

Op den duur echter ontstond er ruimtegebrek en wilde men moderniseren. Bijvoorbeeld door de nog met turf gestookte gloeiovens te vervangen door grotere elektrische machines. Aan de gracht kon men zo niet meer uit de voeten.

Een voornaam onderkomen

In 1910 startte de bouw van een nieuwe Munt op het terrein van de failliete Utrechtse Beetwortelsuikerfabriek bij de kruising van Leidsche Rijn en Merwedekanaal. Het muntgeld kon zo makkelijk over water naar de Nederlandse Bank in Amsterdam worden vervoerd. Rijksbouwmeester Peters ontwierp een weelderig gebouw in neo-renaissancestijl. De architect, berucht om zijn dure stijl van bouwen kreeg geen toestemming voor een beeldengroep in het grote timpaan boven de ingang. Daar zit dus alleen een rond venster.

Zedenmeesters

Architect en muntmeester konden het maar niet eens worden over een spreuk boven de hoofdingang. Opmerkelijk is dat alle voorgestelde spreuken de moraal bevatten dat geld pas nuttig wordt door deugdzaam gebruik ervan. Uiteindelijk zette de architect met steun van de minister door: 'Het geld hier uit metaal verkregen zij nooit ten vloek doch steeds ten zegen'. Die spreuk was door ambtenaren op het Departement van Financiën bedacht.

Het werk

Het gebouw herbergde een van de oudste bedrijven van Nederland. Daar kregen 'rondellen' van edel- of onedel metaal uiteindelijk door een slag met een stempel een voorzijde met beeldenaar (kop) en een keerzijde (munt) . Deze zijden waren ontworpen door aan het bedrijf verbonden grafische kunstenaars. Naast het muntgeld voor Nederland en zijn koloniën, maakte de Rijksmunt ook herdenkingsmedailles en het rijwielbelastingplaatje. Zelfs een stempel voor de pepermuntfabricage kwam er vandaan. Ook de euro's zijn hier geslagen.

Buitenstaanders dachten vaak dat geld achteroverdrukken door het werkvolk wel voor zou komen. Doordat het metaal echter bij het wisselen van werkruimtes telkens nauwgezet gewogen werd, zou diefstal direct aan het licht komen. Trots kon muntmeester Hoitsema in een publicatie van 1927 dan ook melden: 'aan 's-Rijksmunt wordt nimmer gefouilleerd'.

Actueel

Na een turbulente periode waarbij de Rijksmunt in 2015 bijna ten onder ging door de mislukte uitvoering van een grote order van pesos uit Chili, is de Rijksmunt nu in handen gekomen van het Belgisch bedrijf Heylen. Ze slaan er alle munten voor de Benelux. Nog steeds siert het gebouw de omliggende buurt waar hij zijn stempel op heeft gedrukt. Eind 2019 verhuist de Koninklijke Nederlandse Munt naar een nieuwbouwloods in Houten, een ruimer pand en buiten de milieuzone van Utrecht centrum.

Bronnen

Boegheim, L.M.J. (1999) Het geld hier uit metaal verkregen. De Beeldenaar, jaargang 5, p 206

Damme, van. M. (2010 ) De Rijksmunt in Utrecht. Monumenten, via: https://issuu.com/mashed-world/docs/de_munt_mon4

De Boer-van Hoogevest, C. (2007) De gulden middenweg tussen oud en nieuw, open en gesloten. Oud Utrecht, vol 80, nummer 4, p 92-95.

Hoitsema, C. (1927) ’s Rijksmunt, 25 jaren in eigen beheer, een nabetrachting door Drs. C Hoitsema ’s Rijksmuntmeester. Utrecht

Andere Tijden wijdde een aflevering aan de Rijksmunt, waarin ook de bedrijfsfilm opgenomen is.