De schoorsteen van Eemlandia: zuivelindustrie
Alle zuivelfabrieken in de provincie Utrecht hebben hun oorspronkelijke functie al een hele tijd geleden verloren. Dat herbestemming niet altijd eenvoudig is voor deze gebouwen bewijst de oude fabriek van Eemlandia in Bunschoten. De restauratie inclusief schoorsteen is al jaren geleden afgerond, maar nieuw gebruik laat nog steeds op zich wachten.
Waar zuivelbereiding vroeger veelal op de boerderij plaatsvond, ontstond er in de 19de eeuw een heuse zuivelindustrie. Daarbij speelden meerdere factoren een rol. Zo werden als gevolg van de akkerbouwcrises in de 19de eeuw de bakens verlegd en nam de veeteelt en zuivelproductie in Nederland als vanzelf toe. Daarnaast was er een intensieve campagne waarbij werd ingezet op meer scholing en een betere hygiëne, die zijn uitwerking niet miste: de kaas en boter was van steeds hogere kwaliteit, en dat had weer een positief effect op de export. Ondertussen werd laat in de 19de eeuw ook nog eens de uitvinding van centrifuges voor het ontvetten van melk gedaan.
Regionale melkfabrieken
In de stad Utrecht werd vanuit de omgeving de rauwe melk aangevoerd. In de wijk Wittevrouwen werd in 1908 melkinrichting De Landbouw opgericht voor de productie van betrouwbare gepasteuriseerde consumptiemelk en roomboter. De fabriek heeft tot circa 1935 gefunctioneerd, waarna handboekbinderij F.H. Danner de boel overnam.