De schoorsteen van Schilte: timmerfabrieken en houthandelaren

Zeldzame houtzaagmolenwerf

Het meest bijzondere restant is waarschijnlijk houtzaagmolen De Ster uit 1721, gelegen in de Utrechtse wijk Lombok, pal aan de Leidse Rijn. Het is één van de weinige compleet bewaard gebleven houtzaagmolenwerven van Nederland. De as van de molen stuurt een krukas aan, waarmee twee zaagramen worden aangedreven. Met de komst van motoren waren windstille dagen niet erg meer. De familie De Wit dreef de houthandel tot in de jaren 1970. In 1986 is de zaagmolenwerf compleet hersteld en gerestaureerd. De Ster bestaat sindsdien uit de molenaarswoning, een knechtenhuis, verschillende loodsen en de zaagmolen.

Van houthandel naar houtindustrie

Houthandel Jongeneel, al sinds de 18de eeuw aan de stad Utrecht verbonden, heeft de tand des tijds ook weten te doorstaan. De handel begon aan de Zeedijk, waar tot in de jaren 1960 de coasters het hout afleverden. Dat hout werd rechtstreek gekocht in de landen rond de Oostzee, waarna het per schip via de Zuiderzee en de Vecht naar de Zeedijk werd vervoerd.

In 1916 begon Jongeneel in Utrecht met een fabriek in Rubber- en Theekisten, de RET. Na de oorlog werd een netwerk van regionale vestigingen door heel Nederland opgezet, waarbij bijvoorbeeld de inmiddels geheel verdwenen Stoomhamer in Rhenen en IJsselstein werden overgenomen. De sporen van Jongeneel aan de Zeedijk in Utrecht zijn inmiddels uitgewist, maar twee vestigingen elders in de stad houden de aanwezigheid in stand.

Fabriek in houtwaren

De historie van houthandel en timmerfabriek Schilte in IJsselstein gaat terug tot 1858; de eerste producten waren gedraaide deurkrukken. In 1880 bestond het bedrijf uit een stoomdraaierij, timmermansaffaire en houthandel. In de jaren twintig van de vorige eeuw werden losse stoelen en tafels en houten leermiddelen voor scholen ontwikkeld. Met die producten onderscheidde Schilte zich van de concurrentie. Het bedrijf is nog steeds toonaangevend in zijn vakgebied en markeert een lange periode van industriële aanwezigheid in IJsselstein. De schoorsteen van de voormalige zagerij staat nog altijd fier overeind.