De Stijl: 100 jaar jong
De Stijl vierde in 2017 zijn honderdjarige bestaan. De kunstbeweging is een begrip in Nederland en ver daarbuiten. Iedereen die even de ogen sluit, ziet de rode, blauwe en gele kleurvlakken in strakke geometrische vormen voor zich. Het gaat misschien wat ver om Utrecht de kraamkamer van De Stijl te noemen, maar de provincie is er onlosmakelijk mee verbonden. De leidende figuren Theo van Doesburg (1883), Bart van der Leck (1876) en Gerrit Rietveld (1888) kwamen uit de stad Utrecht, Piet Mondriaan (1872) werd geboren in Amersfoort. En natuurlijk staat het beroemde Rietveld Schröderhuis in Utrecht.
Het leidende talent Van Doesburg richtte in 1917 het blad De Stijl op als het platform voor de internationale groep kunstenaars. Zij hielden zich onder meer bezig met beeldende kunst, grafiek, typografie, meubelontwerp, architectuur en zelfs dichtkunst. Wat hadden de kunstenaars van De Stijl voor ogen?
De wetten van het heelal
Van Doesburg en Mondriaan vonden elkaar in hun ideeën over abstracte kunst. Mondriaan streefde een universele stijl na door schilderkundige elementen tot hun essentie terug te brengen: lijn, vorm, kleur en ritme. Hij gebruikte zwart, grijs en wit en de primaire kleuren rood, geel en blauw. De harmonische composities toonden een abstracte waarheid en zuiverheid volgens de wetten van het heelal, zo vond Mondriaan. Hij schilderde abstract en niet naar de natuur, want alle 'willekeurige verschijningsvormen' van de natuur - inclusief de door hem verfoeide kleur groen - verhulden juist die wetten van het heelal. Zo zei Mondriaan over een vaas wit geschilderde tulpen in zijn atelier: '(...) bovendien kalkte ik de bladen wit om het onmogelijk-naturalistisch groen uit mijn interieur te verbannen.'
