Immaterieel Erfgoed in de provincie Utrecht

De Singelloop van Utrecht

5 min

Ieder jaar wanneer de zomer ten einde loopt zien bewoners van de Utrechtse binnenstad hoe het aantal zwetende lopers langs de singelplantsoenen drastisch stijgt. Veel van deze hardlopers maken zich op voor de oudste, nog bestaande stratenloop van Nederland. Het parcours waarop in 2010 het wereldrecord 10 km op de weg werd gelopen. De Utrechtse Singelloop is één van de grootste loopevenementen van Nederland. Wat verklaart het succes van de Singelloop? Waarom kent die zo’n grillige geschiedenis? En wat is er veranderd sinds de legendarische eerste editie van 1925?

Ook voor 1925 bestonden stratenlopen in Nederland, maar geen ervan wordt vandaag de dag nog georganiseerd. Dat er in 1925 behoefte was aan een hardloopevenement blijkt uit het bericht van het Utrechts Nieuwsblad: ‘Het heeft vele jaren geduurd alvorens het mogelijk bleek ook in Utrecht een wegwedstrijd voor de Nederlandse athleten te houden.’

De sportprestaties zijn, met onze 21e -eeuwse ogen bezien, eenvoudig maar werden toen gezien als heldendaden. In de beginjaren stonden meer dan 50.000 mensen te kijken naar nog geen 200 deelnemers. In 1979 haalt Bart Hendriks herinneringen op aan zijn deelname tussen 1928 en 1933. ‘Als ze je zagen werd je meteen een populaire jongen. Met veel waardering werd dan gezegd: die heeft de Singelloop uitgelopen, da’s een echte sportman. En als je weet dat het nog geen 5 kilometer was, dan begrijp je dat men er nu om zou lachen.’

Het parcours

Een verklaring voor het telkens oplevende enthousiasme is het parcours. De combinatie van historische vergezichten op de Utrechtse binnenstad en de natuur in de door Zocher ontworpen parken maken de route afwisselend. Voor de mensen met meer sportieve ambities wordt het traject sinds 1925 vaak aangepast om zo professionals in de gelegenheid te stellen een topprestatie te leveren. 

Het parcours is niet alleen interessant voor de lopers maar ook voor de toeschouwers. De Utrechtse bevolking omarmt het evenement en de kades en straten zien zwart van de mensen. Dit is een enorme stimulans voor lokale ondernemers, die het evenement aangrijpen voor wat promotie. De deelnemers worden in de watten gelegd met thee en gebak, een blikje Ovomaltine, een pakje Utrechtse botersprits van Bergman en, jawel, een doosje sigaretten van Caravopoulo. Zo werd de Singelloop al snel een geliefde traditie.

Het dilemma: Recreatie of topsport?

Na de oorlog neemt de professionalisering van de sport toe en ook de organisatie van de Singelloop merkt dat het meer uit de kast moet halen om de toppers te laten starten.

Deelnemers worden in de watten gelegd met thee en gebak, een blikje Ovomaltine, een pakje Utrechtse botersprits van Bergman en, jawel, een doosje sigaretten van Caravopoulo.

Een pakje koekjes is niet langer genoeg. Geldprijzen worden verboden door de Atletiekbond. Omdat de toppers zonder prijzenpot wegblijven verdwijnt de Singelloop in de jaren 60 van de Utrechtse kalender.

Topsport

In 1973 wordt na 12 jaar de Singelloop opnieuw georganiseerd. Het succes zorgt voor een voortzetting van de traditie. De organisatoren willen er een topwedstrijd van maken. De Atletiekbond verbiedt echter nog steeds geldprijzen, terwijl collega-sporters in bijvoorbeeld de voetbalwereld steeds meer verdienen. De organisatie van de Singelloop moet een list bedenken. Het resultaat is een schimmig systeem waarbij een goed gevulde prijzenpot verdeeld werd over envelopjes waarmee de organisator klaarstond achter de finishlijn.

Recreatie

In 1980 komt er een nieuwe organisatie met een andere visie. Ze breken met het overhalen van topsporters en haken aan bij de uit Amerika overgewaaide eerste loopgolf. Het evenement richt zich vooral op de bevolking en geniet een ongekende populariteit. Het aantal deelnemers stijgt explosief. Maar als de hardlooprage eind jaren ’90 stopt, verdwijnt de Singelloop opnieuw. In 2007 krijgt de Singelloop een doorstart waarbij men inzet op de topsport én recreatie. Het resultaat is een wereldrecord op de 10 km en een record aantal inschrijvingen, dat jaar na jaar blijft groeien.

Bronnen

Esschoten, van, P. (2010). De Utrechtse Singelloop. Utrecht: Stichting Gusto.

Singelloop Utrecht. (2019, 09 11). Geraadpleegd via: www.singellooputrecht.nl/info/historie/.

Geschreven door Michiel Zupec Studeerde muziekwetenschap, maar koestert een grenzeloze fascinatie voor alles wat met geschiedenis en cultuur te maken heeft. Ontdek alle verhalen van deze schrijver