Maritiem erfgoed in de provincie Utrecht

De Veilinghaven van Utrecht

4min

Het gebied waar nu de Veilinghaven Utrecht ligt, was eeuwenlang het domein van tuinders en hoveniers. Vanaf het einde van de negentiende eeuw doorsneed het Merwedekanaal het gebied en dat maakte het gebied ook interessant voor de veemarkt en de groenteveiling. In het begin van de twintigste eeuw komt het gebied in een stroomversnelling en gaat het mee in alle maatschappelijke ontwikkelingen. In een eeuw tijd verandert het gebied onherkenbaar. Nu is het een woonwijk. Wat is er gebeurd?

Sinds jaar en dag vond de veemarkt en de groenteveiling van Utrecht binnen de stadsmuren plaats. Maar eind negentiende eeuw ging het Nederland en ook Utrecht voor de wind. Er moest ruimte worden gemaakt. En dus werd er gezocht naar een alternatieve locatie voor het houden van de veemarkt en de groenteveilingen. Die werd gevonden aan het infrastructurele knooppunt van de Croeselaan en het Merwedekanaal. Hier werd een veilinghaven gebouwd.

In 1928 werd de Veemarkthaven gegraven. In 1932 volgde de Veilinghaven. Door de aanwezigheid van het kanaal en een aantal spoorlijnen bleek de aanleg al snel een groot succes. Er werden drie grote veilinghallen gebouwd. Transport ging over het spoor, of werd over het water aangevoerd door kleine scheepjes, tuindersvletten genoemd. Vee, groenten en fruit vonden via het water hun weg naar de veilinghallen.

Vrachtvervoer over de weg

De opkomst van vrachtvervoer over de weg in de jaren ’60 zorgt echter voor grote veranderingen. De oorspronkelijke functie van de Veilinghaven komt te vervallen. Alles gaat over de weg. Het water is niet veel meer waard. De Utrechtse singel wordt dichtgegooid. De veilingen verhuizen naar Nieuwegein, de Veilinghaven wordt gedeeltelijk gedempt en het monumentale veilinggebouw krijgt een sportieve bestemming.

Herbestemming

Begin jaren ’90 wordt ook de Veemarkthaven gedempt en het oude industriële veilinggebied krijgt een nieuwe bestemming. Het gebied gaat achteruit. Met het hard groeiende aantal inwoners besluit de gemeente tot herbestemming als woongebied. En dat is wat het nu is geworden.

Toch is dat niet het einde van het verhaal. Bij de herbestemming wordt namelijk gekozen de oude haven grotendeels intact te houden om de cultuurhistorie te behouden. Zo zijn bijvoorbeeld de vier zand- en grindtrechters (ook wel U-trechters genoemd) en de historische kraan teruggeplaatst. De Veilinghaven heeft daarom nog altijd de uitstraling van een havengebied.

Er is weinig meer dat herinnert aan de vroegere aanwezigheid van de tuinders en hoveniers, behalve Villa Jongerius. Hoewel vooral bekend van zijn werk in de auto-industrie, werkte Jan Jongerius aanvankelijk in het hoveniersbedrijf van zijn vader. Hij leverde groente en fruit aan de kazernes van Utrecht.

Dit verhaal verscheen eerder als onderdeel van het boek Voor de Boeg.

Geschreven door Martine van Lier Martine is erfgoedconsulent en schrijfster van het boek Voor de Boeg. Ontdek alle verhalen van deze schrijver

Extra info