Niet geschikt voor onderdanigheid

Dora Ritman-van Rhijn uit Oudewater: sterker dan tien mannen

4 min

Met de grondwet van 1917 kregen vrouwen passief kiesrecht. Ze konden nu gekozen worden in een gemeenteraad of in de Tweede Kamer. Vanaf 1919 hadden vrouwen ook actief kiesrecht. Nu konden ze ook zelf stemmen. Toch was het nog niet zo eenvoudig om als vrouw deel uit te maken van een volksvertegenwoordiging. Dat ondervond Dora Ritman-van Rhijn, het eerste vrouwelijke gemeenteraadslid van Oudewater. Maar mevrouw Ritman liet zich de mond niet snoeren. Wat ze bereikte, lijken nu kleine dingen, maar de indruk die ze maakte, leeft nog steeds voort.

Het avontuur in de gemeenteraad begon in 1929. Theodora Catharine (Dora) Ritman-van Rhijn stelde zich verkiesbaar op de lijst van de lokale partij ‘Gemeentebelangen’. Ze werd verkozen en zou op 9 augustus geïnstalleerd worden. Dat liep anders. Burgemeester Van Doorninck stelde dat haar aanstelling in overtreding van de wet was. ‘Belangenverstrengeling’ omdat haar man Georg Lodewijk Ritman, apotheker van beroep, medicijnen leverde aan de armen en betaald kreeg door de gemeente. Mevrouw Ritman moest toen de vergadering verlaten, maar zij ging daartegen in bezwaar bij de Gedeputeerde Staten. Met succes. Op 11 oktober werd zij alsnog geïnstalleerd. In haar openingsspeech merkte ze op dat ‘in dezen tien mannen het hebben moeten afleggen tegen één vrouw’.

Met mevrouw Ritman, die krap drie jaar in Oudewater woonde, kregen de burgers werkelijk een stem in de raad.

Gemeenteraadslid

Al tijdens die eerste raadsvergadering liet mevrouw Ritman zich gelden. Ze had gehoord dat er mensen waren geweigerd op de publieke tribune voor de openbare raadsvergadering van 9 augustus. Iedereen jonger dan 25 jaar werd geweerd, omdat ze toch geen actief kiesrecht hadden. Dat werd bijgesteld. Op tal van gebieden bleek dat mevrouw Ritman goed wist wat er onder de bevolking leefde. En ze durfde dat ook aan de orde te stellen: afsluiting van de waterleiding, marktkramers die concurreren met de winkeliers, problemen met de elektriciteit, koffiedrinkende ambtenaren. Ze droeg ook oplossingen aan: als grondeigenaren in het buitengebied weigerden om elektriciteitspalen te laten plaatsen, kon de bedrading ook door de grond. Met mevrouw Ritman, die krap drie jaar in Oudewater woonde, kregen de burgers werkelijk een stem in de raad.

Voor het tekort aan gymplekken voor schoolkinderen kwam mevrouw Ritman met een vernieuwende oplossing. Ze stelde voor om één centraal gymnastieklokaal te bouwen dat door alle scholen gebruikt kon worden en waaraan een vakleerkracht verbonden zou zijn. Maar dat was nog iets te vernieuwend voor het kleine Oudewater.

Een korte carrière

Hoewel mevrouw Ritman veel weerklank vond bij de andere gemeenteraadsleden en ze ook al snel werd gekozen in raadscommissies, besloot ze toch in 1931 te stoppen. Het is niet bekend wat daarvan de reden was. Ze bedankte ook toen ze in 1935 werd herkozen voor de gemeenteraad. De reden daarvan is duidelijk: juist in die tijd overleed haar man en mevrouw Ritman had haar handen vol aan het vinden van iemand die de apotheek voor haar draaiend kon houden. Pas in 1939 lukte het om een blijvende oplossing te vinden. Tot 1961 woonde mevrouw Ritman nog in Oudewater, eerst in het huis naast de apotheek, later in een appartement achter de apotheek. Zij overleed in 1978 in Woerden, maar in Oudewater is mevrouw Ritman niet vergeten.

 

 

Geschreven door Nettie Stoppelenburg Vakspecialist, historica en schrijver. Ontdek alle verhalen van deze schrijver

Bron

RHC Rijnstreek en Lopikerwaard, O002, Gemeente Oudewater 1813-1939, inv. nrs. 17 en 18.