Een tekenaar temidden van de pestepidemie van Utrecht

Verdwenen kerken

Waarschijnlijk kreeg Saenredam een opdracht van Constantijn Huijgens om een schilderij te maken van de Mariakerk. Op 18 juni 1636 maakte hij zijn eerste schets in de Mariakerk. Hij tekende hier zes weken lang. In de laatste week van juli begon Saenredam ook andere kerken in Utrecht te tekenen. In principe maakte hij drie interieurs per kerk. In september tekende Saenredam in de Dom. Samen met beiaardier Jacob van Eyck beklom hij de Domtoren. In oktober 1636 maakte hij een tekening van het stadhuis met de Domtoren op de achtergrond.

Op 1 augustus 1674 trok een tornado over Utrecht. Het schip van de Dom stortte in en werd niet meer opgebouwd. De Mariakerk, die al tientallen jaren lang was verwaarloosd, raakte verder beschadigd. In de loop van de 18de eeuw begon de sloop van deze kerk en in de 19de eeuw was alleen de kloostergang nog maar over. Dankzij de tekeningen van Saenredam weten we nog hoe het schip van de Dom en de Mariakerk eruit zagen.

Veel werk van Pieter Saenredam bevindt zich in Nederlandse museumcollecties. Het schilderij van het middenschip en het koor van de Mariakerk, dat waarschijnlijk voor Constantijn Huygens is geschilderd, is te zien in het Rijksmuseum. Het Mauritshuis heeft een schilderij van de buitenzijde van het koor in haar collectie. Veel tekeningen van de Utrechtse kerken bevinden zich in de collectie van Het Utrechts Archief en zijn alleen bij uitzondering op tentoonstellingen te zien.

Bronnen

Liesbeth M. Helmus (red.), Pieter Saenredam, het Utrechtse werk. Schilderijen en tekeningen van de 17de-eeuwse grootmeester van het perspectief. Utrecht, 2000