Niet geschikt voor onderdanigheid

Een villa aan de Maliebaan van Eduard Cuypers

4 min

Wie zou er niet in zo’n mooie villa aan de Maliebaan willen wonen? Helemaal als je die dan ook nog naar eigen inzichten kunt laten bouwen én inrichten door de gerenommeerde architect Eduard Cuypers! Adriana Johanna van Boekhoven-Leijdenroth voelde er wel voor.

Adriana Johanna Leijdenroth was in 1840 in Den Haag geboren. Zij volgde een opleiding aan de Akademie van Beeldende Kunsten in Den Haag, waar zij zich specialiseerde in landschappen en interieurs. Werk van haar bevindt zich onder andere in de collectie van het Centraal Museum. Daarnaast verzamelde zij kunst. Adriana trouwde met de drukker Jacobus van Boekhoven. Zij woonde met hem bij de drukkerij aan het Begijnhof in Utrecht. Na het overlijden van haar man in 1897 verhuisde zij. Ze kocht het huis Maliebaan 55 en liet dat slopen. Vervolgens gaf zij architect Eduard Cuypers de opdracht om een huis te ontwerpen naar haar smaak.

De architect

Eduard Cuypers was de neef van de bekende Pierre Cuypers die Kasteel de Haar ontwierp. In 1881, toen hij 21 jaar oud was, begon hij een eigen atelier. Hij had al diverse woonhuizen en kantoren in Amsterdam ontworpen. Zijn ideeën over de ideale woning bracht hij naar buiten in het tijdschrift ‘Het Huis oud en nieuw’. Zo stelde hij dat huis en inrichting door één persoon moesten worden ontworpen om een eenheid te vormen. Meubels moeten doelmatig zijn en ze moeten passen binnen de zeden en gewoonten van de tijd. Het huis moet passen in de omgeving en bij de indeling moet de architect rekening houden met de windstreken.

Navolger van William Morris

De theorieën van Eduard Cuypers leken veel op die van de kunstenaar William Morris, de belangrijkste ontwerper van negentiende-eeuws Engeland. Morris was een voorstander van ambachtelijke producten en zijn ‘Firm’ bood klanten de mogelijkheid om huis en inrichting in één stijl te laten uitvoeren. Cuypers richtte in 1904 het Atelier voor Decoratieve Kunst op met onder andere een schilderwerkplaats, een gieterij en een meubelmakerij. Ook in zijn gebruik van uitgesproken kleuren en gestileerde bloem- en bladmotieven is de invloed van Morris zichtbaar. Waarschijnlijk heeft de weduwe Van Boekhoven, die als kunstenares bekend was met het werk van William Morris, een heel bewuste keuze gemaakt voor Cuypers als architect.

Maliebaan 55

De definitieve bouwtekeningen voor Maliebaan 55 zijn niet bewaard, wel de eerste ontwerpen, die vind je in Het Utrechts Archief. Dankzij een serie foto’s die Cuypers liet maken voor zijn tijdschrift, en de bijbehorende tekst, weten we precies hoe het huis eruit zag. Zo waren de hal en het trappenhuis in rood betimmerd en de wanden daarboven waren groen geschilderd met gesjabloneerde versieringen. De badkamer is wit geschilderd met gele tegels langs de wand, rode tegels op de vloer en een groen marmeren blad op de wastafel. De meubels zijn van gepolitoerd essenhout met een intarsia-versiering van mahoniehout. 

Er zijn ook foto’s van de schilderijenzaal, waar de collectie van mevrouw Van Boekhoven aan de wanden hing.

Achter het huis lag een tuin met een loofgang voor klimrozen, een gazon met een zonnewijzer en perken met rozen.

Een eeuw later

Mevrouw Van Boekhoven-Leijdenroth heeft twaalf jaar lang van haar huis kunnen genieten. Ze woonde hier met dienstbodes en een gezelschapsdame. Mevrouw Van Boekhoven overleed in 1917. Tegenwoordig is Maliebaan 55 een kantoorgebouw. Van de oude inrichting is niets meer over. In de tuin achter het huis is een winkelpand gebouwd. Eduard Cuyper kreeg nog vele opdrachten. Zijn meest bekende werk is waarschijnlijk het landhuis ‘De Hoge Vuursche’ in Baarn.

Geschreven door Nettie Stoppelenburg Vakspecialist, historica en schrijver. Ontdek alle verhalen van deze schrijver

Bronnen

Nettie Stoppelenburg. (2002). Maliebaan 55: de architect, het concept en de opdrachtgeefster. Tijdschrift Oud-Utrecht, jg. 75, nr. 5, p. 132-136.

Fanelli, G., Wit, W. ., & Van, H.-I. A. E. (1978). Moderne architectuur in Nederland: 1900-1940. 's-Gravenhage: Staatsuitgeverij.

G.W. van Heukelom. (1927). Ter herdenking van Eduard Cuypers. De Ingenieur, p. 646-647.

Aanvullende informatie