Fietsroutes dankzij rijwielpadvereniging UMO

5 min

07-08-2018

Op de Utrechtse Heuvelrug bevindt zich een uitgebreid netwerk aan recreatieve fietsroutes. Een fors deel daarvan is de erfenis van de rijwielpadvereniging UMO (Utrecht Met Omstreken). De paden werden aangelegd door in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Dat een vereniging fietspaden aanlegde was opmerkelijk, maar niet ongewoon.

Gemeenten, provincies en ook het Rijk legden in de beginjaren van de vorige eeuw amper fietspaden aan. Vanaf 1914 werden overal in Nederland rijwielpadverenigingen opgericht voor de aanleg van fietspaden. Zoals de UMO. Een initiatief van J. Robertson uit Zeist opgericht met hulp van A.E. Redele, secretaris-ingenieur van de wegencommissie van de ANWB.

Geen wegversperrende wandelaars

Al in 1919 legde de UMO zijn eerste rijwielpad aan, van de oostelijke stadsrand van Utrecht naar Bilthoven, parallel aan Rijksweg 25. Net als de andere rijwielpadverengingen legde ook de UMO vrijliggende fietspaden aan, zowel om dorpen onderling beter te verbinden als om heide en bos te ontsluiten voor de recreant. De UMO stelde de fietsers ‘Rust’, ‘kalmte’, ‘intimiteit van het bosch’ en ‘ruimte op de grote hei’ in het vooruitzicht. Ze beloofde de paden te vrijwaren van ‘autogejakker’, ‘motorfiets-geren’ en ‘ergernis door den weg versperrende wandelaars’.

Fietspaden door de bossen

Utrecht – De Bilt was de grootste afdeling van de vereniging, op de voet gevolgd door Amersfoort. Waar het vanuit Utrecht bleef bij één fietspad ten noorden van Rijksweg 25 en het initiatief voor een fietsroute ten zuiden van deze straatweg sneuvelde op verzet van grondeigenaren, lukte het de afdeling Amersfoort om verscheidene fietspaden te realiseren door de bossen in de richting van Soest, Den Dolder, Bilthoven, Leusden en Woudenberg. Niet de grootste, maar wel de actiefste afdeling was Zeist.

Subsidies uit Zeist

Zeist was in 1921 de eerste gemeente in het UMO-gebied die met subsidies over de brug kwam. De gemeentearchitect tekende de aan te leggen paden. Wellicht dat het Zeister enthousiasme ingegeven was door het belang van deze plaats als toeristenoord. De aanleg van de fietspaden sloot naadloos aan bij de openstelling van het Zeister Bos voor wandelaars. Zeist werd het bestuurlijk centrum voor de vereniging en de plek waar in hotel Figi de jaarvergaderingen plaatvonden.

Reclameplaten en gietijzeren borden

Toen de UMO in 1928 zijn 10-jarig bestaan vierde, had het meer dan 100 km pad in beheer en telde ze bijna 3000 leden. De UMO was in de jaren 1920 bijzonder actief. Ze bouwde een fietspadennet over de hele lengte van de Utrechtse Heuvelrug met uitlopers naar het gebied van de rijwielpadvereniging Veluwe-Zuid en daarbuiten. Ze besteedde veel aandacht aan propaganda. Al snel liet ze de ANWB een UMO-fietspadenkaart uitbrengen, voorzag ze belangstellenden van boekjes en reclameplaten en tooide ze haar paden met gietijzeren bordjes voorzien van het opschrift ‘Utrecht met omstreken’. In 1969 hield de vereniging op te bestaan. De gietijzeren bordjes herinneren echter nog steeds aan haar bestaan.