Utrecht in de wereld

Het Franciscanerklooster van Woerden

5min

Naast de katholieke kerk in Woerden staat sinds 1899 een Franciscanerklooster. Dit was een zogenaamd assistentie- of doorreisklooster van de Franciscaner orde, vanuit waar broeders en paters assistentie verleenden aan omliggende parochies. Men predikte in de kerken om het geloof verder te verkondigen. Eind 20ste eeuw kreeg het Klooster een nieuwe bestemming. Maar het religieuze verleden van het gebouw is nog sterk aanwezig.

Toen de katholieke kerk en cultuur, na eeuwen van onderdrukking, halverwege de 19de eeuw weer opbloeiden, ontstond behoefte aan nieuwe kerk- en geloofsgebouwen. De hoofdvestiging van de orde der Franciscanen was in het Limburgse Weert, maar er moest een vestiging boven de rivieren komen. In Woerden stond al een Franciscaner kerk (geopend in 1892) en bovendien was er een station. Dat maakte Woerden goed bereikbaar en de uitgelezen locatie voor het assistentieklooster.

Boven de ingang hangt nog altijd het beeld van Franciscus van Assisi, de naamgever van de orde. Aan zijn pij is een koord met drie knopen zichtbaar. Deze symboliseren de drie geloften van de orde: De gelofte van armoede (geen bezittingen), kuisheid (celibatair leven) en gehoorzaamheid (aan de orde en God).In het Klooster leefden zo’n 40 mannen. Zij leefden in stilte, gebed en droegen zorg voor de medemensen. Zij hadden de taak om de reizende broeders en paters van onderdak en verzorging te voorzien.

Bij binnenkomst ziet men op de vloer de Latijnse spreuk “pax hoe domoe”, wat “vrede zij in dit huis” betekent. Iets waar de broeders en paters destijds naar probeerden te leven.

Vanaf 1920 werd het Klooster centrum van missiewerk van de Nederlandse Franciscanen in de wereld, maar leegloop van de Orde leidde tot verkoop van het gebouw in 1978, aan de gemeente Woerden. Eerst werd er de streekmuziekschool gevestigd. Nu is er het theater en centrum van kunsteducatie. De structuur van het gebouw is echter grotendeels behouden gebleven.

De neogotische stijl van architect Tonnaers

Het Klooster is in neogotische stijl gebouwd. Het ontwerp was van architect J.H. Tonnaers. Hij was leerling van Pierre Cuypers, een belangrijke bouwmeester uit de 19e eeuw, bekend van Centraal Station, Rijksmuseum in Amsterdam en Kasteel de Haar.

Het Klooster werd met een open verbinding tegen de kerk aan gebouwd, heeft de vorm van een vierkant en had vroeger in het midden een open ruimte die alle daaraan liggende ruimten van daglicht voorzag. Op de binnenplaats werden allerlei werkzaamheden verricht, zoals bierbrouwen en timmeren. Deze binnenplaats werd in 1994 overkapt tot theater.

Het Klooster heeft vier vleugels van 10 meter breed rondom de binnenplaats. Op de begane grond bevonden zich het gastenkwartier, de refter, keuken, opslagruimten, bibliotheek, sacristie, een kapelletje, de kapittelzaal en doorgang naar kerk en recreatieruimte. Een deel van de begane grond is nu nog in gebruik bij de parochie.

Op de twee verdiepingen erboven waren de ziekenboeg, kapel en slaapruimten. De eerste verdieping telde 26 kamers voor de paters en de tweede verdieping telde er zestien, voor de broeders. Daar waren ook de naaiatelier en opslag van pijen voor rondreizende paters.

Koken voor het Nederlandse leger

In WO I was Nederland neutraal maar mobiliseerde desondanks wel het leger. Er werden zo’n 3.000 soldaten naar de legerplaats Woerden gestuurd. Op een middag kwam een kapitein met 400 soldaten naar het Klooster met het verzoek of de kok voor hen eten kon klaarmaken. De kok zei dat hij normaal voor 40 mensen kookte en dat dit dus onmogelijk was. Eén van de broeders zei toen, dat de net schoongemaakte ketel van de brouwerij wel gebruikt kon worden om een voedzame soep te maken. En zo gebeurde het ook. De kapitein is daarna nog een paar maanden in het Klooster gebleven. Kennelijk beviel de verzorging hem goed.

Geschreven door Joyce Koense en Jan Hogenboom

Rondleidingen

Een rondleiding door het klooster volgen?

Op zaterdagen om 11 uur geven vrijwilligers rondleidingen door het hele gebouw. Een kaartje is €3,-. Interesse?

Extra info