Ziektes en gezondheid

Het Lokaal in Austerlitz

5 min

10-08-2022

Het dorp Austerlitz ontstond in de Franse tijd, toen hier een militair kamp gevestigd was en het Bataafs-Franse leger een piramide bouwde. Dit kamp trok allerlei verkopers en ambachtslieden aan, die hier neerstreken. Na het vertrek van de soldaten verloren zij veel klandizie en bleven zij in armoede achter. In 1888 werd midden in het dorp het Lokaal gebouwd. Waarom kwam dat gebouw er en hoe kon dit uitgroeien tot het kloppend hart van Austerlitz?

In het berooide dorp was tekort aan alles, waren er veel zieken en grote schulden door de inkwartiering van soldaten. In deze omstandigheden schonk Joachim Ferdinand de Beaufort het verenigingsgebouw aan de Oude Postweg 137 aan de bevolking van Austerlitz: het Lokaal. Het gebouw kwam ter beschikking van de Vereeniging ter Bevordering van Zondagsheiliging door Bestrijding van Drankgebruik, opgericht op 14 augustus 1887. Het kwam erop neer dat mannen zich vanaf 15 jaar konden aansluiten bij de kerkelijke gemeenschap van het Lokaal. Als lid mocht je op zon- en feestdagen in de herberg of buiten geen sterke drank gebruiken. De vereniging had aanvankelijk een protestants-christelijk karakter, maar kreeg op het einde van de 19e eeuw een meer socialistische inslag. De doelstelling om drankmisbruik te bestrijden bleef.

Andere verenigingen

Met de vereniging tegen het drankgebruik ontstond ook ruimte voor andere verenigingen. Het Lokaal heeft voor de bewoners van Austerlitz een grote rol gespeeld voor het verenigingsleven, bruiloften, partijen en gezondheidzorg. Een bekende vereniging is fanfarecorps Erica, opgericht in 1906. In 1939 is het gebouw vergroot en in 1950 nog voorzien van een vergaderlokaal. Met elkaar zullen er tot 1973 ongeveer twintig verenigingen gebruik hebben gemaakt van het verenigingslokaal. Op 15 december 1973 werden de activiteiten van het Lokaal verplaatst naar het nieuwe Dorpshuis aan de Schooldwarsweg, dat eind 2020 is vernieuwd. De gemeente Zeist werd tijdelijk eigenaar tot het Lokaal op 27 januari 1975 in bezit kwam van de rooms-katholieke kerk.

Parochiekerk

Voor het gebruik als parochiekerk werd het Lokaal verbouwd en kwam er een pastorie bij. Het is bijzonder dat er in het kleine dorp ruimte was voor twee kerken, want er was ook een protestantse kerk. Het parochiekerkje ‘de Kapel van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand’ heeft veel immaterieel erfgoed in het dorp gebracht. Zo komt de naam van nieuwsbrief van de Vereniging Austerlitz’ Belang - De Prikkel - van Pater De Leeuw. Er volgde een bloeiperiode, waarna het tij keerde. Pater Boef stelde in de jaren ’90 al de vraag of de parochie in Austerlitz nog wel levensvatbaar was. Toch heeft die kunnen bestaan tot eind 2015.

Hoe verder?

De maatschappelijke en culturele betekenis van het verenigingslokaal is groot. De Stichting Lokaal Austerlitz - deze naam verwijst naar het Lokaal - maakt zich sterk voor het behoud van het verenigingsgebouw voor Austerlitz en voor een goede bestemming daarvan, zodat de herinnering levend blijft aan wat dit gebouw in Austerlitz heeft betekend voor het culturele leven, voor de maatschappelijke opbloei, voor de gezondheidzorg, voor het oprichten van verenigingen en het bieden van ontspanning, kortom: het hart van Austerlitz.