Het raadsel van de Rijnpoort in Rhenen
Een schilderij met de titel ‘Gezicht op poortgebouw bij stad’ komt in 2020 terecht in een Utrechts veilinghuis. Daar wordt het gebouw door Laurens Schoemaker, conservator bij het RKD, onmiddellijk herkend als de Rijnpoort van Rhenen. Het is misschien wel het laatste werk waarop deze middeleeuwse stadspoort staat. Die is duidelijk in beeld. Als je goed kijkt, zie je veel meer van het dagelijks leven. In dit verhaal ontrafelt Stadsmuseum Rhenen dit meesterstuk.
‘Gezicht op de Rijnpoort te Rhenen’ bleek de officiële titel van dit schilderij uit 1838. Na wat speurwerk van het RKD werd ook duidelijk dat talent Johannes Franciscus Christ het penseel hiervoor ter hand genomen had. Rechts onderin staan restanten van zijn signatuur (moeilijk leesbaar). In diverse kunsthistorische handboeken wordt dit als een van zijn belangrijkste werken genoemd. Waar het schilderij al die tijd geweest is? Onderzoek wees uit dat Christ het zelf aanbood op een tentoonstelling in 1838. En dat het van 1839 tot 1878 in bezit was van de staat. Dat jaar ging het onder de hamer bij een openbare veiling in Amsterdam. Het schilderij was verkocht voor 29 gulden aan een onbekende koper. Waar en van wie het schilderij tot 2020 was, is vooralsnog een raadsel.
De sloophamer
Christ moet een van de laatsten zijn geweest die de van oorsprong middeleeuwse Rijnpoort ter plekke vastlegde. In 1841 viel zij namelijk ten prooi aan de sloophamer. Op 26 februari van dat jaar deelde de burgemeester van Rhenen mee ‘dat men eerstdaags zoude overgaan tot het amoveren der Rijnpoort, teneinde daarvoor in de plaatse te stellen een ijzeren hek.’ De resten van de twee andere stadspoorten, de Bergpoort en de Westpoort, waren al in 1840 afgebroken.