Het Utrechts volkslied

Bartels lied werd op single uitgebracht. Rijk deelde in 1956 in alle ziekenhuizen van de stad chocolade exemplaren van zijn grammofoonplaat uit en ging langs bij de burgemeester: ‘de heer jhr. C.J.A. de Ranitz, werd om kwart over tien vanmorgen abrupt gestoord in zijn pianostudie. Baartels (…) kwam zijn laatste muzikale oeuvre aanbieden’. Begeleid door de burgemeester op de piano zong Bartels zijn lied.

Het Utrechtse volkslied

Het singletje had een opmerkelijke B-kant (achterkant): in plat Utrechts wordt ‘Als ik boven op de Dom kom’ gezongen. De tekst is door Rijk zelf geschreven, de muziek is van Joop Portengen. Het wordt in de eerste versie uitgevoerd door het Orkest van de Elektrische Apparatenfabriek onder leiding van Tonny Schifferstein. Het lied werd later door Herman Berkien gebruikt in het refrein van het andere officieuze volkslied ‘Utereg m'n stadsie’. Hij wijzigde de tekst in ‘Als ik boven op de Dom sta’. Andere uitvoeringen zijn van Herman van Veen en van Carrera (met in de videoclip Rijk de Gooyer).

Bartels uit Harmelen

Maar het begon allemaal met zijn optreden in het radioprogramma Showboat (1950-1957). In plat Utrechts zong hij als Bartels over het wel en wee van een vertegenwoordiger in apparaten uit Hààrmele die met weinig succes langs de deuren ging en een pruttelende elektrische raamzeemmachine demonstreerde: ’’t Benne krenge van dinge, ik wou dat ze gingen’. Het lied, dat eindigde met een beroemd geworden kreet ‘Goejdààg!!’, werd razend populair.

Het idee van Bartels kreeg Rijk door een man die in de Utrechtse Vogelenbuurt op Koninginnedag de terrassen af ging met een klein zwart koffertje. Rijk: ‘Dan bleef hij staan, zette dat koffertje neer, keek zijn publiek stralend aan en riep: hiep, hiep, hiep, hiep, hoera! Verder niks. Dat was zijn nummer. Daar haalde hij geld voor op. Het is de mooiste act die ik ken.’ Zo lezen we in de Groene Amsterdammer van 9 november 2011.

Altijd populair?

Een journalist van het Utrechtsch Nieuwsblad in 1956 gaat mee met een paar straatmuzikanten. Zij gaan langs de deuren (net als Bartels) en bellen aan bij mensen - al vanaf 9 uur ’s ochtends - om een stukje muziek te laten horen om zo wat geld te verdienen. Het gaat vaak beter als er kinderen opendoen, maar toch is er niet altijd het enthousiasme waarop ze hopen. Als ze ‘Als ik boven op de Dom kom’ hebben gespeeld, reageert een geïrriteerde moeder: ‘Was ie d'r maar afgevallen’. Ongetwijfeld in plat Utrechts…

Bronnen

Utrechtsch Nieuwsblad (1956, 31 maart), Ba(a)rtels op bezoek bij de burgemeester, p. 2.

Utrechtsch Nieuwsblad (1956, 22 december), Een dag op stap met de muziek, p. 23.

Martens van Vliet, B.J. en H. Scholtmeijer (2000). De vollekstaol van de stad Utrerech. Woorden, gezegdes, uitdrukkingen en zinsneden. Utrecht, STOU, 2000 (derde druk)

Zonneveld, L (2011, 9 november) Rijk de Gooyer, De Groene Amsterdammer. Geraadpleegd van: https://www.groene.nl/artikel/rijk-de-gooyer

Wil je weten wat kemédiemaoker betekent? Of ben je op zoek naar de Utregse spelling van andere woorden, kijk dan eens op: https://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/Utrechts