Vondst van de Schervendokter

Het vroegmiddeleeuwse grafveld van Amerongen

4min

In 2023 stuitte een inwoonster van Amerongen in haar volkstuin bij toeval op een bijzonder object. Hoewel zij aanvankelijk dacht een bom uit de Tweede Wereldoorlog te hebben gevonden, bleek het object veel ouder te zijn en een nieuw historisch puzzelstukje van de Utrechtse Heuvelrug te vormen. Bekijk hieronder het filmpje dat Peter Weterings over de vondst maakte.

De vondst bestond uit een pot uit de vroege middeleeuwen, daterend tussen de 5e en de 8e eeuw na Chr. En nog bijzonderder: de pot was gevuld met menselijke resten! Een urn dus. De archeologen waarbij de Amerongse haar vondst meldde, vermoedden direct een verband met een vondst die 30 jaar eerder, zo’n 50 meter verderop gedaan was: een groot zwaard, daterend uit de 8e eeuw na Chr. Omdat dit zwaard was gevonden tijdens rioleringswerkzaamheden, was verder archeologisch onderzoek niet mogelijk, maar er was, ondanks dat er geen menselijke resten waren aangetroffen, een vermoeden ontstaan dat hier een vroegmiddeleeuwse begraafplaats lag. Met de vondst van de urn in de volkstuin werd dit vermoeden dus verder bevestigd.

Archeologen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kwamen direct na de vondst van de urn ter plaatse om een klein onderzoek uit te voeren naar de vindplaats: was er nog een grafkuil zichtbaar? Waren er nog stukjes van de urn achtergebleven of was er nog menselijk botmateriaal te vinden? Wat ze vonden, overtrof alle verwachtingen: op slechts enkele centimeters van de vindplaats van de urn werd nóg een pot gevonden, bijna twee keer zo groot als de eerste, maar uit precies dezelfde periode! De tweede pot is, met vulling en al, meegenomen naar het laboratorium van de Rijksdienst, waar hij minutieus is leeggehaald.

In de tweede pot vonden de onderzoekers wederom verbrande menselijke resten; het was dus nóg een urn en een nieuwe bevestiging dat hier een vroegmiddeleeuws grafveld is gevonden. Een specialist op het gebied van menselijke resten heeft de botten onderzocht en kwam tot de conclusie dat zowel in de eerste als de tweede urn een man begraven is. Eén van deze mannen was rond de 30 jaar oud bij overlijden. De andere overleed tussen zijn 45ste en 55ste levensjaar. Of deze personen aan ziektes leden, is op het bot niet te zien.

De tweede urn was erg zwak en viel tijdens het onderzoek stukje bij beetje uit elkaar. Specialisten van een restauratie-atelier in Heerlen hebben de pot weer hersteld en toonbaar gemaakt.

Tot eind 2024 zijn beide urnen te bezichtigen in het Stadsmuseum van Rhenen in het kader van de expositie ‘Gouden Vrouwen’. 

De twee afleveringen van Graven in het Groen over deze vondst.

Geschreven door Peter Weterings Gemeentelijk archeoloog Utrechtse Heuvelrug

Extra info