Utrechtse kunstenaars in Italië

5 min

In de zestiende en zeventiende eeuw moest je als schilder in Italië geweest zijn. Zowel de klassieke kunst en architectuur als het Italiaanse landschap waren voor hen een belangrijke inspiratiebron. Ook vanuit verschillende plaatsen in Utrecht ondernamen diverse schilders de lange reis naar het zuiden.

Nederlandse schilders trokken door heel Europa en waren veelgevraagde artiesten. In de Middeleeuwen was de kerk de belangrijkste mecenas geweest en werkten vele schilders en beeldhouwers voor kerken en kloosters. Die markt viel na de Reformatie in de Republiek weg, maar daarvoor in de plaats ontstond een stroom van opdrachten van rijke kooplieden. Ze wensten stillevens, portretten, landschappen en allegorische voorstellingen in hun huizen op te hangen. Deze grote markt bood werk aan vele kunstenaars.

Vooral Italië was de plek waar je als schilder geweest moest zijn. Ook kunstenaars uit Utrecht trokken naar Italië om daar het landschap te schilderen. Onder hen was ook de beroemde Jacob van Campen . Ze vormden daar soms clubjes vrienden, die zich wijdden aan schilderen, tekenen en feestvieren. Sommige Hollandse kunstenaars bleven in het zuiden hangen, maar de meesten keerden na enkele jaren terug en richtten hier hun eigen atelier in.

Herman van Swanevelt

De uit Woerden afkomstige schilder Herman van Swanevelt maakte deel uit van de Bentveughels, een beroemd feestgezelschap van Noord- en Zuid-Nederlandse kunstenaars. Hij had de bijnaam de 'eremiet', de kluizenaar, omdat hij graag alleen tussen de ruïnes zat te werken. Van Swanevelt volgde de voetsporen van oudere schilders. Herman was in 1603 in Woerden geboren en was een achterkleinzoon van de beroemde schilder Lucas van Leyden.

Op twintigjarige leeftijd werkte hij in Parijs, een paar jaar later vestigde hij zich in Rome. Hij is een van de italianisanten, een groep schilders die landschappen schildert in de Italiaanse stijl, met zachte kleuren. Hij werd beroemd met zijn fresco's en schilderde samen met Nicolaas Poussin en Claude Lorrain werken voor het buitenverblijf van de Spaanse koning bij Madrid. Hij is waarschijnlijk in de jaren '40 enige tijd weer naar Woerden teruggekeerd en heeft daar ook geschilderd. In 1650 ging hij in ieder geval terug naar Parijs en trouwde er met een Française. Hij zou in Parijs ook overlijden, vijf jaar na zijn huwelijk.

Anthonie Blocklandt

Al in de zestiende eeuw trokken Hollandse kunstenaars naar Italië. Een van hen was Anthonie Blocklandt uit Montfoort. Anthonie was de zoon van de burgemeester van Montfoort en werd daar in 1533 geboren. Hij ging in de leer bij een kunstschilder in Delft en later in Antwerpen. Hij maakte schilderijen voor de Delftse kerken en ook voor de St. Jan in Gouda. Veel van dit werk is tijdens de Beeldenstorm verloren gegaan. Hij maakte in 1572 een reis naar Italië en vestigde zich daarna in Utrecht. Hij volgde de maniëristische stijl, die beroemd is geworden door Michelangelo. In het Utrechtse Centraal Museum hangt werk van hem. In die stad is hij in 1583 overleden.

Deze informatie komt van de regiocanon van Utrecht. Daar vind je nog meer hoogtepunten uit het verleden van regio's en plaatsen in de provincie.

Bronnen

Blankert, A., & Helmus, L. (2001). Caravaggisten en Italianisanten uit Nederlands bezit. Utrecht: Centraal Museum.

Museum Boymans-van Beuningen (Rotterdam), Jansen, G., & Luijten, G. (1988). Italianisanten en bamboccianten: Het italianiserend landschap en genre door Nederlandse kunstenaars uit de zeventiende eeuw. Rotterdam: Museum Boymans-van Beuningen.

Aanvullende informatie