Kasteel Geerestein: verraden, verwoest, herbouwd, en verbouwd

Belegering van Geerestein

Na 1477 ontstond er een onrustige tijd in het Sticht. De landsheer was bisschop David van Bourgondië. Zijn onderdanen wensten hem niet langer te gehoorzamen. Men vond dat de bisschop te veel van de oude privileges had opgeheven. Belangrijke hoge heren waren hierdoor een deel van hun macht kwijtgeraakt. Gerrit en Steven van Zuylen speelden een belangrijke rol bij het verzet tegen de bisschop. Een leger van de bisschop trok in 1482 op naar Geerestein. Het kasteel was niet erg belangrijk voor de bisschop, maar hij wilde de Van Zuylens een lesje leren.

Een langdurige belegering konden de meeste kastelen in die tijd al niet meer doorstaan door de ontwikkeling van vuurwapens. Bij Geerestein bleek een belegering of een zwaar gevecht niet eens nodig te zijn. Jan Misselink, een van de soldaten in het kasteel, pleegde verraad en het bisschoppelijk leger kreeg het kasteel daardoor gemakkelijk in handen. Gerrit en Steven van Zuylen werden gevangen genomen met nog twintig andere personen. Vervolgens werden ze weggevoerd naar Wijk bij Duurstede en daar opgesloten in het grote kasteel van de bisschop. Geerestein werd geplunderd. Veel huisraad werd meegenomen en bovendien veertig koeien die bij het kasteel liepen. Alles wat de veroveraars niet konden vervoeren brachten ze weer naar binnen en daarna werd het kasteel in brand gestoken. Geerestein veranderde in een ruïne.

Herbouw

Lange tijd was het kasteel niet meer dan een bouwval maar in 1536 was het kasteel weer herbouwd en werd het opnieuw door een Van Zuylen bewoond. Na die tijd is Geerestein nog vele malen verbouwd en steeds opnieuw aangepast aan de laatste mode, maar een verwoesting zoals in 1482 is niet meer voorgevallen.

Dit verhaal is voortgekomen uit de werkgroep Oorlog en Vrede. Onderzoekers hebben onder leiding van Landschap Erfgoed Utrecht de menselijke kant van het Utrechtse militaire verleden bestudeerd. Alle artikelen uit de werkgroep zijn te lezen in Jaarboek Oud-Utrecht 2015.

Bronnen

Olde, M. B., & Stichting Utrechtse Kastelen. (1995). Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht. Utrecht: Stichting Utrechtse Kastelen.

Olde, M. B., & Tromp, H. M. J. (1995). Geerestein en zijn bewoners: De geschiedenis van Huize Geerestein in Woudenberg. Woudenberg: Inbo Architecten/Adviseurs.

J.W. van Maren, Scherpenzeel in oorlogstijd (1481-1483), in: J.C. Klesser (red.), Van Scarpenzele tot Scherpenzeel, Scherpenzeel 1996, 55-70

Willem van Maren, ‘Eertijds een sterk slot. Versterkte huizen in de Gelderse Vallei in de middeleeuwen’, in: Jaarboek Oud-Utrecht 2015, 29-58

Tenhaeff, N. B. (1920). Bisschop David van Bourgondie en zijn stad: Utrechtsch-Hollandsche jaarboeken 1481-1483 van de hand van een onbekenden, gelijktijdigen schrijver ; naar den eersten druk van Antonius Matthaeus' Analecta (1698). Utrecht: Oosthoek.