Nieuw leven voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie

Oasen

Ontoegankelijk dus geïsoleerd door hun grachten, ontwikkelden de forten zich tot oasen voor flora en fauna. Maar rust is ook roest. Verstoken van aandacht, lijden forten onder allerlei vormen van aantasting. Vocht en doorschietende boomwortels belagen het hout- en metselwerk. Maar sinds de NHW in 1999 een ‘Nationaal project’ werd, werkt men aan ‘behoud door ontwikkeling’. De Nieuwe Hollandse Waterlinie - grootste rijksmonument van Nederland - is een ‘Nationaal Landschap’ en is voorgedragen voor de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Restauratie flinke klus

Een enkel fort is nog van Defensie, bijvoorbeeld voor opslag. Andere forten zijn in handen van gemeenten, particulieren, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Zij krijgen een nieuw leven als bedrijfsruimte of als plaats voor natuur, cultuur, of voor recreatie. Restauratie van de gebouwen is een flinke klus. Ze moeten water- en winddicht worden gemaakt, metselwerk moet worden gerepareerd. In de solide, gesloten structuren zijn soms nieuwe oplossingen voor daglichttoetreding nodig. Goede toiletten, keukens en verwarming zijn er van oudsher niet. Gelukkig zijn er subsidies en werken particulieren en overheden vaak goed samen.

Voorbeelden te over

In Fort Rijnauwen komen dassen, reeën en marterachtigen voor, maar ook ijsvogels en haviken, orchideeën en enorme lindes. Van april tot oktober kunt u er in met een gids. Fort Spion bij Loosdrecht heeft een camping en vergader- en overnachtingsmogelijkheden in de gebouwen. 

Fort Maarsseveen is een broedplaats voor kunst, cultuur en recreatie. Fort Voordorp is een uitgebreide evenementenlocatie. De botanische tuinen van Universiteit Utrecht liggen op en rond het voormalige Fort Werk aan de Hoofddijk in de Uithof. Het Fort aan de Klop heeft een camping, vergaderaccommodatie en uitgebreide horeca. Voor Fort Blauwkapel heeft de gemeente plannen voor woonruimten, werkruimten voor ambachten en ateliers voor kunstenaars. Een scoutinggroep ‘woont’ er ook. Fort Ruigenhoek wordt momenteel gerestaureerd. 

Eigenaar Staatsbosbeheer werkt met partners aan plannen voor versterking van natuur- en landschappelijke waarden en ruimte voor cultuur en recreatie. In het Fort bij Vechten huist het Waterliniemuseum. Kijk op forten.nl voor veel informatie over (activiteiten in) de forten.