Pasar Malam Leerdam

KNIL

Nadat Nederland onder internationale druk de onafhankelijkheid van de Indonesische Republiek in 1949 erkende, werd op Ambon in 1950 de Republik Maluku Selatan (RMS) uitgeroepen als onafhankelijke staat. Hierdoor bevonden de Molukse militairen in dienst van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) zich in een benarde positie. In dit leger dienden niet alleen Nederlanders en Indische mensen, maar ook veel mensen uit de Molukken. Zij waren niet meer welkom in Indonesië, waar velen gestationeerd waren.

In 1951 begon de Nederlandse staat de KNIL-militairen te verschepen naar Nederland, in eerste instantie als tijdelijke maatregel. In Nederland werden de uiteindelijk 12.500 Molukkers (militairen en hun families) in voormalige concentratiekampen, kloosters en andere leegstaande gebouwen ondergebracht. Ze mochten niet werken en kregen geen taallessen of andere inburgeringscursussen. Al snel werden de militairen ontslagen en bleek dat het tijdelijke verblijf niet zo tijdelijk was. Er werden speciale wijken gebouwd in veel steden, waar de Molukse gezinnen naartoe konden verhuizen.

Onderlinge verbondenheid

Zo ook in Leerdam. Daar ontstond vanaf 1961 in de nieuwe wijk die ten zuidwesten van het centrum gebouwd werd, een van de grotere Molukse gemeenschappen van Nederland. In tegenstelling tot veel andere Molukse wijken waar mensen van alle eilanden van de Molukken wonen, zijn dat in Leerdam opvallend veel Molukkers van het eiland Ambon. Nog steeds wonen er vooral Ambonese gezinnen en kennen veel mensen elkaar. Zoals David aangeeft, bestaat die onderlinge verbondenheid nog steeds. De gedwongen migratie naar Nederland en de vertraagde inburgering, maar natuurlijk ook de gemeenschappelijke cultuur zorgen voor een sterke band.

Inmiddels zijn er verschillende generaties in Nederland opgegroeid en zijn er ook een aantal Molukkers met Nederlanders getrouwd, maar de Molukse cultuur blijft een deel van de identiteit. ‘Wat je nu veel ziet is dat jonge mensen van, soms deels-, Molukse afkomst op zoek gaan naar hun roots. Ze willen erkenning en waardering, weten waar ze vandaan komen’ vertelt David. De stichting wil graag iets doen voor deze mensen. Zo zijn er niet alleen kramen met lekker eten en Molukse artikelen, maar tonen ze ook hun cultuur en er is op de Pasar een ‘Arts Corner’. Hier tonen verschillende Molukse kunstenaars hun werk.

Vrijwilligers

Sinds de eerste keer dat de Pasar georganiseerd werd, hebben er wel veranderingen plaatsgevonden. David gebaart naar de markt die ondertussen aan het vollopen is. ‘We begonnen met 35 kramen, nu zijn het er 85. De laatste jaren wordt de Pasar steeds groter, het is bizar om te zien hoe we gegroeid zijn. We zitten nu wel aan ons maximum. Er is duidelijk een behoefte.’ Echt alle generaties door elkaar lopen, van jong tot oud. Veel mensen helpen mee, hele families zijn aan het koken, soms al dagen van tevoren. Er werken ook veel vrijwilligers mee. Er hangt een heel goede sfeer, het is echt een zomerfeest.

De muziek, die eerst op de achtergrond klonk, klinkt nu sterker. Mensen lopen die kant op. David lacht. ‘Muziek is belangrijk voor Molukkers. Bij een feestelijke gelegenheid horen lekker eten en muziek. Muziek brengt mensen bij elkaar. Vroeger was er een klein podium van 3 bij 3 meter, nu hebben we twee grote professionele podia. Iedereen krijgt de ruimte. Er is veel gebeurd in tien jaar.’

Opvallend is het grote aantal mensen zonder Molukse achtergrond dat rondloopt op de Pasar. De zojuist genoemde behoefte aan een pasar bestaat dus niet alleen bij mensen van Molukse afkomst. ‘Op de eerste plaats is de Pasar Malam Leerdam bedoeld voor Molukkers, voor het elkaar weerzien en voor het doorgeven van de cultuur, maar alle mensen zijn welkom. Er is voor iedereen wat leuks, of je nu op zoek bent naar lekkere nieuwe of oude bekende smaken, naar mooie exotische artikelen of naar je eigen roots. Dat kan best samen gaan.’

Meer lezen?

Over Molukkers in Nederland.
Over Ambonezen in Leerdam:
- Historische Kring Leerdam, De Molukse historie ontrafeld.
- Dick Aanen, Molukkers in Leerdam.