Protest in beeld, verdwenen maar niet vergeten
Als je goed om je heen kijkt tijdens het wandelen, fietsen of autorijden zie je ze soms opeens; kleine of grote schilderingen op een muur. Heb je wel eens lang genoeg gekeken om de betekenis te ontdekken? En weet je ook wanneer de schildering gemaakt is, misschien gisteren of al tientallen jaren geleden?
Ken je bijvoorbeeld ‘Ducdalf met schepen’ in de Adelaarsstraat in Utrecht. Dit is een van de oudste muurschilderingen (1978) die op dit moment nog te zien is in Utrecht. Want dat is het bijzondere van muurschilderingen (streetart); de ene dag zijn ze er nog en de andere dag zijn ze verdwenen. Overgeschilderd of afgebroken.
Streetart kan om verschillende redenen worden gemaakt. De boodschap van het werk kan zowel een persoonlijk verhaal, politieke boodschap, kritische blik of juist een grap zijn. In Utrecht komt street art en dan hebben we het over een schilderingen die gemaakt zijn met verf of een spuitbus in de buitenruimte, vanaf de jaren ’70 steeds meer voor. In deze tijd wordt de kunstvorm vooral gebruikt om politieke standpunten duidelijk te maken, dus eigenlijk om protest aan te tekenen en in opstand te komen. Bijna al deze oude protestwerken zijn uit het hedendaagse straatbeeld weer verdwenen maar gelukkig wel vastgelegd door fotografen. Benieuwd naar wat er ooit op de muren van Utrecht te zien is geweest?
Chileens protest in Utrecht
Een van de eerste protest muurschilderingen waarvan beelden zijn, is die van de schildersbrigade El Frente in Wijk C. Op 8 september 1977 word deze schildering tegenover het oude Hoofdbureau van Politie op Paardenveld 1 op de hoek van de Dirck van Zuylenstraat en de Waterstraat geplaatst. De schildering op de muur is een protest tegen het bewind van president Pinochet in Chili. Dat het een protest is, is niet alleen te zien aan de muurschildering maar ook de naam van de groep die afgeleid is van El Frente Popular, een Chileense volksbeweging die actief was tussen mei 1936 en februari 1941. Niet geheel toevallig vind er een dag later, op 9 september, een manifestatie plaats in ’t Hoogt in Utrecht tegen Pinochet. Dat de tekening reacties uitlokte blijkt wel uit het feit dat de schildering tot drie keer toe beklad is en weer hersteld. In 1983 is de muurschildering voorgoed verwijderd vanwege nieuwbouw in Wijk C.
Actie tegen sloopbeleid bij Oudwijk-Zuid
Oudwijk-Zuid in Utrecht word eind 19de eeuw als typische arbeiderswijk gebouwd. De wijk kent in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw veel verval en vormt in die tijd samen met Wittevrouwen een van de meest roemruchte wijken van de stad. Een groot deel van de huizen is dichtgetimmerd en er is veel leegstand. Om de toestand te verbeteren en in het kader van stadsvernieuwing kiest de gemeente voor sloop en hele straten en straatdelen worden vervangen met sociale woningbouw. Op de muur van het huis aan de Oudwijkerdwarsstraat 22 wordt in mei 1982 een muurschildering gezet als protest tegen het gemeentelijke sloopbeleid. Je ziet een grote gele truck met als nummerbord het woord gemeente die huizen sloopt. Even verderop staan bewoners vol schrik te kijken. De vervaardigers van de muurschildering is het kollektief Karkas. Een kollektief dat ook in andere protestschilderingen in Utrecht in latere jaren een rol speelt maar waar weinig tot niks over te vinden is. Dus wie dit precies waren is tot op heden niet bekend.
