Romeinen en de Limes in Utrecht

Religieuze tolerantie in het Romeinse Rijk

4 min

In het gebied waar Utrecht nu ligt (Gallische gebied) vereert de plaatselijke bevolking in de Romeinse tijd vooral vruchtbaarheidsgodinnen. Ze worden ook wel moedergodinnen genoemd en horen bij een bepaalde streek. In Utrecht zijn altaren voor diverse moedergodinnen gevonden. De inheemsen kennen daarnaast mannelijke goden met een strijdlustige inslag. De Romeinen hadden tolerantie voor inheemse godsdiensten en maakten er handig gebruik van.

Het Romeinse Rijk had drie staatsgoden; oppergod Jupiter, zijn echtgenote Juno en Minerva, godin van wijsheid en oorlog. Ook Mars en Mercurius, de godenboodschapper en god van de handel, hebben een belangrijke positie in de Romeinse religie. Vanaf de regeringstijd van keizer Augustus (27 voor Chr. -14 n. Chr.) worden ook de keizers als goden vereerd. Dat gebeurt ook in de legerkampen, waar een borstbeeld van de heersende keizer te vinden is. In Woerden is zelfs een altaar gevonden dat aan twee goden en een keizer gezamenlijk is gewijd.

In Houten is een altaar aangetroffen dat gewijd is aan de dubbelgod Hercules Magusanus: de Romeinse god Hercules en de oppergod van de Batavieren Megusanus

Dubbelgoden

De Romeinen waren opvallend tolerant voor de plaatselijke godheden in de door hen overheerste gebieden. Dit was één van de slimme methodes voor een soepele acceptatie van het Romeinse gezag. Zo trad een vermenging op van inheemse en Romeinse goden. Er ontstonden combinaties van Romeinse en inheemse goden die veel op elkaar leken, zoals Mercurius Arvernus, Mars Halamarthus en Hercules Magusanus. In de inheemse nederzetting van Houten is een altaar aangetroffen dat gewijd is aan de laatstgenoemde god.

Germaanse weekdagen

Boven de limes, in het vrije Germanië, domineerde de Germaanse cultuur met als belangrijkste goden Wodan (Odin), Tiwaz (Irmin), Thor (Donar) en Freya. Wodan is wereldheerser, god van oorlog en dood, maar ook van wijsheid en poëzie. Zijn rechterhand Tiwaz beheerst de rechtspraak, de krijgsgod Thor staat voor onweer en vruchtbaarheid en Freya is een belangrijke vruchtbaarheidsgodin. In onze dagen van de week zijn deze goden nog altijd te herkennen: Tiwaz-dinsdag, Wodan-woensdag, Thor-donderdag en Freya-vrijdag

Aanvullende informatie