Muntvondsten uit Utrechtse bodem

Schatvondst Remmerden 1988

4min

In 1988 ontdekte J. van der Horst met behulp van een metaaldetector op een industrieterrein bij Remmerden in de gemeente Rhenen een bijzondere schat. De vondst was zó bijzonder, dat de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (tegenwoordig: Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed) hierover een persconferentie belegde, waarna vele krantenartikelen volgden.

Na de eerste ontdekking van de munten volgde er een opgraving, waarna nog meer munten naar boven kwamen. Uiteindelijk werden er 98 gouden en 141 zilveren munten gevonden, allen daterend uit de vroege middeleeuwen. De muntjes zijn van verschillende denominaties, zogeheten gouden tremisses en zilveren sceatta’s uit de 7de en begin 8ste eeuw. In 2013 werd bij het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht melding gemaakt van een bijzondere tremissis die eveneens bij Remmerden was gevonden. Zou deze van dezelfde schatvondst afkomstig zijn? Mogelijk wel, want ook bij een opgraving in 2005 kwamen ter plaatse nog meer gouden munten naar boven.

Dit was voor het eerst in Europa dat men een dergelijke samenstelling in een vroegmiddeleeuwse schatvondst tegenkwam.

Uniek

De schatvondst zorgde eind jaren ’80 voor veel ophef, want naast de grote omvang, bestond deze uit zowel gouden als zilveren munten. Dit was voor het eerst in Europa dat men een dergelijke samenstelling in een vroegmiddeleeuwse schatvondst tegenkwam. Als verklaring zou kunnen worden gedacht dat het gaat om een overgangsvondst, van een voorafgaande periode waarin alleen gouden munten circuleerden, naar een periode waarin alleen zilveren munten werden gebruikt. Toch is het niet waarschijnlijk dat de zilveren en gouden munten bij elkaar zijn verborgen. De munten zijn namelijk verspreid gevonden over een oppervlak van ongeveer 600 m2, op een diepte tussen circa 30 – 50 cm. Ook zit er een tijdsverschil tussen de jongste gouden munten en oudste zilveren munten. Het daarom meer waarschijnlijk dat het gaat om van oorsprong twee losse schatvondsten die in de bodem vermengd zijn geraakt – bijvoorbeeld door ploegen. Wat de vondst tot slot bijzonder maakt zijn de vele munten uit Dorestad, met een groot aantal nabootsingen.

Wie was de eigenaar?

Bij schatvondsten is vaak de vraag: ‘wie was de eigenaar en waarom is de schat niet opgegraven?’ Helaas valt dit hier niet meer te achterhalen. Wel zien we vaak dat door (dreigend) geweld en oorlogshandelingen er kostbaarheden aan de grond worden toevertrouwd om later weer op te graven. Plotseling overlijden kan een reden zijn waarom de schat niet meer is opgegraven. Omdat munten destijds niet dagelijks in alle handen kwamen, kan gedacht worden aan verberging door een rijk koopman of een adellijke familie.

 

Bronnen en meer lezen

- Cruysheer, A. en S. Heeren (2020) Oh nee, een schat! Praktijk, problemen en oplossingen rondom schatvondsten, in: Archeologie in Nederland.
- Mom, J. (1989) Remmerden en zijn vroeg-middeleeuwse muntschat, in: Oud Rhenen, jrg. 8, nr. 1 (13-18).
- Pol, A. (1989) Remmerden 1988: een vondst van vroeg-middeleeuwse munten bij Rhenen, in: De Beeldenaar, jrg. 13, nr. 2 (39-47).
- Tent, W.J. van (1990) Rhenen, Industrieterrein Remmerden – muntschat, in: Kok, D.H., S.G. van Dockum en F. Vogelzang (red.), Archeologische Kroniek Provincie Utrecht 1988-1989.

 

Met dank aan Arent Pol.

 

Ontdek Utrechtse bodemschatten!

In deze serie verhalen lichten we een aantal bijzondere muntvondsten uit. Ook een archeologische vondst gedaan in de provincie Utrecht? Meld het dan bij onze archeoloog en het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht. Ook als je niet zeker bent over of iets een artefact is, helpen we je graag verder.

Geschreven door Anton Cruysheer Manager Erfgoed Landschap Erfgoed Utrecht Ontdek alle verhalen van deze schrijver

Extra info