Muntvondsten uit Utrechtse bodem

Schatvondst Utrecht 1950

4min

In maart 1950 waren arbeiders hard aan de slag bij woningbouw aan de Laan van Chartroise te Utrecht. Bij graafwerk stuitten zij plots op een heuse schat van 193 zilveren munten. De schat bleek te zijn verstopt ten tijde van het rampjaar 1672, toen de Fransen de stad bezetten.

De Laan van Chartroise is een straat in de wijk Ondiep van Utrecht en gebouwd in de eerste decennia van de 20ste eeuw. Het is tegenwoordig een typische volksbuurt, gelegen tussen de Vecht en de Amsterdamsestraatweg in het stadsdeel Noordwest. Kenmerkend is de poort en boerderij met trapgevel (rijksmonument) op nr. 174, van het voormalige Kartuizerklooster Nieuwlicht. Het grondgebied van het klooster is gebruikt voor de stichting van de (inmiddels verdwenen) hofstede Chartroise, die verwijst naar het eerste klooster van de orde van de Kartuizers in Frankrijk en waarnaar de straat van de schatvondst is vernoemd. Of de schatvondst ook is gedaan nabij het poortgebouw is voor zover niet bekend.

1672 - rampjaar

De schat bestaat hoofdzakelijk uit kleingeld, waarmee de vondst kan worden getypeerd als omloopschat. Het kenmerk hiervan is dat deze vaak in tijden van nood bij elkaar zijn gepakt en in zijn geheel aan de grond toevertrouwd zonder enige selectie toe te passen. Een omloopschat is dus altijd een afspiegeling van de geldcirculatie op het moment van begraven.

Niet alleen de aanwezigheid van kleingeld wijst hierop, maar ook de jongst gedateerde munten uit de schatvondst. Dit zijn zeer goed bewaarde West-Friese dubbeltjes (dubbele stuivers) uit 1670 en 1671. De verberging zal daarom in 1671 of iets daarna hebben plaatsgevonden. Dit valt samen met de Franse bezetting van Utrecht en het rampjaar 1672, toen Nederland van drie kanten tegelijk werd aangevallen. Alle reden dus om voorzichtig met bezittingen om te gaan. Wie de voormalige eigenaar was valt niet meer te achterhalen. Vermoedelijk is diegene om het leven gekomen door geweld of ziekte en is daarom de schat niet meer opgegraven.

Deze schatvondst werd rond het rampjaar 1672 verborgen toen de Fransen de stad bezetten en in 1950 opgegraven. De gevonden munten zijn opgenomen in de Nationale Numismatische Collectie. Hoeveel schatten uit het rampjaar zouden nog schuil gaan in de Utrechtse tuinen?

 

Bronnen en meer lezen

- Cruysheer, A. en S. Heeren (2020) Oh nee, een schat! Praktijk, problemen en oplossingen rondom schatvondsten, in: Archeologie in Nederland.
- Gelder, H.E. van (1950) Muntvondst te Utrecht, in: Jaarboek voor Munt- en Penningkunde jrg. 37 (159-162).

Ontdek Utrechtse bodemschatten!

In deze serie verhalen lichten we een aantal bijzondere muntvondsten uit. Ook een archeologische vondst gedaan in de provincie Utrecht? Meld het dan bij onze archeoloog en het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht. Ook als je niet zeker bent over of iets een artefact is, helpen we je graag verder.

Geschreven door Anton Cruysheer Manager Erfgoed Landschap Erfgoed Utrecht Ontdek alle verhalen van deze schrijver

Extra info