Ziektes en gezondheid

Steensnijder Jacob van Dieden

4min

11-07-2023

Nierstenen zijn nog steeds geen pretje. In vroeger eeuwen was dat nog een graadje erger en ze kwamen vaker voor dan nu. Er werden middeltjes voorgeschreven om de steen te vergruizen, zoals het drinken van vossenbloed of het eten van een pudding van geitenbloed, maar of dat effectief was? Een andere optie was operatief verwijderen. In de achttiende eeuw woonde in Utrecht een meester chirurgijn en operateur die succesvol was als steensnijder: Jacob van Dieden of Diden.

Een operatie was niet zonder risico’s. Bij mannen werd er een insnede gemaakt tussen de prostaat en de anus, maar de wond genas niet altijd volledig. Niet zo vreemd, als je bedenkt dat chirurgijns meestal niet de moeite namen om het bloed van hun patiënten van hun messen te wassen. Niet uit luiheid, maar een begrip van bacteriën hadden ze toen nog niet. Infecties lagen dus op de loer. Kennelijk was Jacob van Dieden wel precies in zijn werk. Er zijn in ieder geval twee verklaringen bekend van patiënten die volledig genezen zijn. Beide patiënten woonden in Oudewater.

De tweede was de lijndraaier Cornelis Honcop. Dat weten we omdat zijn vrouw in 1740 om financiële hulp verzocht aan de diaconie. De steensnijding zou 40 gulden kosten en dat had het echtpaar niet. Uit het dossier dat in het archief van de kerk van Oudewater bewaard is, blijkt dat hij door Jacob van Dieden werd geopereerd. De lijndraaiersknechtsgildebeurs, de sociale voorziening van de lijndraaiers, betaalde de operatie. De diaconie van de kerk zorgde voor bijstand tijdens zijn herstel. En het stadsbestuur van Oudewater betaalde stadschirurgijn Jan van Loon nog eens 10 gulden extra voor het verzorgen van de wond.

Domsteeg

Jacob van Dieden woonde vanaf 1740 in de Domsteeg. In Utrecht was hij aangesloten bij het chirurgijnsgilde. Hij is niet oud geworden. Hij was geboren in 1713 en stierf al in 1749, 36 jaar oud. Jammer, want hij moet een kundig operateur zijn geweest.