Baarn: van boerendorp tot villapark

5 min

03-12-2019

Aan de rand van Baarn ligt de Emmalaan: een brede laan met in het midden een langgerekte vijver. Aan beide kanten staan rijen bomen die de huizen aan de overkant grotendeels aan het zicht onttrekken. Midden in de vijver is een fontein te zien en daarachter, tussen de bomen door, een grote oude villa met een spits torentje, een rijksmonument. In de straat staan meer van dit soort villa’s, een aantal daarvan is omheind met monumentaal hekwerk. Een straat als de Emmalaan is er een zoals Baarn er vele kent.

Tot laat in de negentiende eeuw was Baarn een klein boerendorp, maar dat veranderde in 1874 met de komst van het treinstation aan de spoorlijn tussen Amsterdam en Amersfoort. Hierdoor werd Baarn veel beter bereikbaar. Vooral welgestelde Amsterdammers hadden interesse in een zomerhuis in de mooie omgeving. Later bleven deze mensen zelfs het hele jaar in Baarn wonen. Baarn transformeerde van boerendorp tot villapark.

Villaparken

Omdat er zoveel interesse was om in Baarn te wonen, begonnen projectontwikkelaars aan het einde van de negentiende eeuw met de aanleg van villaparken. Kenmerkend daarvoor zijn de grote villa’s op ruime percelen met daartussen gebogen lanen. Er was veel concurrentie tussen projectontwikkelaars. Ze probeerden hun park het meest aantrekkelijk te maken. Zo pakte men in het Wilhelminapark uit met een langgerekte vijver en in het Prins Hendrikpark werd een sanatorium aangelegd. Veel van de toekomstige bewoners huurden bekende architecten in voor het ontwerpen van hun villa’s. Baarn telt vier villaparken. De eerste werd in opdracht van Prins Hendrik aangelegd. Dat werd het Amaliapark, tussen het station en het centrum. Dit plantsoen, dat reizigers die met de trein aankwamen in Baarn, direct zagen, zou een visitekaartje voor Baarn zijn. Daarna werden het Prins Hendrikpark, het Wilhelminapark en het Emmapark aangelegd in het westen van Baarn.

Te koop

Het aanleggen van villaparken kon veel geld opleveren dus werden de parken snel na elkaar gebouwd. Hierdoor was er aan het einde van de negentiende eeuw zelfs sprake van een overproductie van percelen voor villa’s. De exploitatie van het laatste park, het Emmapark, ging vooral heel moeizaam en dit park was pas in de jaren zestig volgebouwd. Een aantal lege percelen in de villaparken werden dan ook in de loop van de twintigste eeuw gesplitst en delen van de tuinen van de grote villa’s werden verkaveld om hier kleinere villa’s neer te zetten. Ook werden er een aantal moderne appartementencomplexen neergezet. Villa’s werden voor een steeds kleinere groep betaalbaar en de eigenaren begonnen de woningbouw steeds minder te domineren in de loop van de twintigste eeuw. Veel villa’s kwamen leeg te staan.