Uit 't veld

Wouter van Dijk van het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

5 min

UtrechtAltijd gaat in de serie Uit ’t veld op bezoek bij erfgoedlocaties in de provincie Utrecht en maakt kennis met de mensen achter de schermen. In deze aflevering van Uit ‘t veld ontmoet je Wouter van Dijk, senior collectiebeheerder bij Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen in Breukelen. ‘Een bibberig handschrift in een 17de-eeuws trouwboek, was de bruidegom misschien zenuwachtig, of niet zo gewend te schrijven?’

Vertel eens, waar zijn we?

‘In het Regionaal Historisch Centrum in Breukelen vind je archieven uit gemeenten De Bilt, Stichtse Vecht en De Ronde Venen. In ons depot staat zo’n drie kilometer aan materiaal brandveilig opgeborgen in het juiste klimaat. Van begraafboeken uit de 17de eeuw tot notulen van een muziekvereniging. Die kun je inzien in de studiezaal. Een gedeelte is overigens gedigitaliseerd en kun je via onze website bekijken, zoals veel foto’s en prenten alsook een deel van het notarieel archief. Kwetsbare originelen blijven zo ook beter bewaard.’

Wat doe je als senior collectiebeheerder?

‘Ik zorg ervoor dat alles wat in ons depot ligt beschreven wordt. Zodat jij weet in wat voor soort documenten je allemaal kunt zoeken. Als er bij ons een doos archiefmateriaal binnenkomt, gaat die eerst in quarantaine vanwege mogelijk insecten. Daarna ga ik aan de slag. Dat is niet een kwestie van dozen opentrekken en op chronologische volgorde sorteren. Hier begint het speurwerk: ik wil weten hoe het archief destijds is samengesteld. Welke structuur hangt eronder? Die informatie geeft context en kan van waarde zijn voor onderzoekers. Vervolgens sorteer ik de inhoud en beschrijf ik die. Als ik aangetaste documenten vind, dan gaan ze naar een restaurateur. Dat is echt vakwerk.’

De geschiedenis wordt hier tastbaar en komt dichtbij. Letterlijk. Het is een voorrecht om oude documenten in handen te hebben.

Wat vind je leuk aan dit werk?

‘De geschiedenis wordt hier tastbaar en komt dichtbij. Letterlijk. Het is een voorrecht om oude documenten in handen te hebben. Via archieven van verenigingen, dorpsgerechten en zoveel meer leer ik allerlei kanten van de lokale geschiedenis kennen. Wat ik ook bijzonder vind is hoe je lokaal de landelijke geschiedenis terugziet. Denk aan het Rampjaar 1672. Tussen Nieuwersluis en Breukelen lag de frontlinie. Wat de gevolgen daarvan waren voor deze dorpen lees je terug in de oude dorpsarchieven. Over verbrande huisraad, leeggeroofde woningen. De geschiedenis komt zo tot leven, dat is soms ook confronterend. Het raakt.’

‘Dat gebeurt evengoed als ik een bibberig handschrift zie in een 17de-eeuws trouwboek, was de bruidegom misschien zenuwachtig of was hij niet zo gewend te schrijven? Ik verbaas me soms ook over de handigheidjes, bijvoorbeeld bij wat oude kerkenboeken uit de 16de eeuw. Als je goed kijkt naar de omslag zie je dat het een hergebruikt blad van perkament is. Rijkelijk versierd met initialen en teksten. Waarschijnlijk een bladzijde uit een katholiek liturgisch boek waar de protestanten geen waarde aan hechtten, de tijd van de Reformatie. Op dat gerecyclede blad staan trouwens ook kleine handjes getekend waarvan de wijsvinger een belangrijke regel aanwijst, een soort hulpmiddel zoals wij pijltjes tekenen bij interessante passages. Er is zoveel wat leuk is aan werken met archiefstukken. Ik had geen leuker werk kunnen bedenken.’

Kom je stamboomonderzoek doen?

Dan heeft Wouter nog een tip: ‘De gedigitaliseerde doop-, trouw- en begraafboeken zijn goede startpunten. Een leuke vervolgstap is om in notariële akten te zoeken. In die akten vind je bijvoorbeeld verslagen van aan- en verkopen, testamenten, getuigenverklaringen. Documenten die bol staan van namen. Vrijwilligers hebben de stukken geïndexeerd, zodat die doorzoekbaar zijn op namen. Met deze informatie kan een stamboom, dikwijls toch een “droog” namenoverzicht, een verhaal met vlees aan de botten worden.’

Bezoek Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen

Archieven, foto’s, films, boeken en kranten vormen hét geheugen van een gebied en haar bewoners. Deze bronnen zijn (deels online) te vinden bij het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen. In Breukelen vind je de archieven van de gemeenten De Ronde Venen, Stichtse Vecht en De Bilt. Op een tweede locatie in Weesp worden de Weesper archieven beheerd. Evenals een verzameling historische archieven van particulieren, bedrijven, verenigingen en kerken uit de hele streek. Het RHC Vecht en Venen organiseert regelmatig cursussen, lezingen en tentoonstellingen.